10-Mavzu. Nizo va stressni boshqarish

10.4.Stress va uni boshqarish. 
Sgress 
- inglizcha so’zdan olingan bo’lib, asabiylik, keskinlik degan ma’nolarni anglatadi. 
Asabiylik turli jismoniy va aqpiy ishlar haddan oshib ketishi, xavfli vaziyat tug’ilgan 
paytlarda, zarur choralarni zud-lik bilan topishga majbur bo’lganda vujudga keladigan ruhiy 
holatdir. Bunday holatga tushgan kishilarga nisbatan: "u asa-biylashdi" deb aytishadi. SHu 
ma’noda asabiy tushunchasi: 
- salga asabiylashaveradigan, bo’lar-bo’lmasga qizishib, tuta-qib ketadigan, zardasi tez, 
jizzaki kishi; 
- asablarning kasalligi tufayli yuz bergan, asablar faoliyati-ning buzilganligi natijasida 
yuzaga kelgan xastalik; 
- asablarning qo’zg’alishi bilan bokaiq bo’lgan holat (janjal, baqiriq-chaqiriq) kabilar 
ma’nosida talqin qilinadi. 
Kanadalik buyuk fiziolog 
Gans Selьs 
asabiylashishni odam yoki hayvon organizmining 
har qanday ta’sirga o’ziga xos muno-sib javob deb baholaydi. U uch bosqichga bo’linadi: 
1. Boshlangich ta’sirchanlik (emotsional) tuyrusi(ralayon); a’zoi badandagi kuchlarning 
safarbarlikka tortilishi. 
2. Harshshshk ko’rsatish bosqichi. 
3. Toliqish bosqini. 

---

Stress - bu oddiy va ko’p uchrovchi holat. qatgiq bezovta bo’lish, hayajon va 
uyqusizliqtsan biz hammamiz uni sezamiz. Ozgina stresslarning ziyoni bo’lmasligi mumkin. 
SHuning uchun har bir rahbar yoki xodim: 
- yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan va 
- haddan tashqari asabiylashganlik darajasti bilmoki lozim. Nolь holatdagi asabiylashish 
bo’lishi mumkin emas. Ya’ni asabiylashmaydigan kishi mutlaqo yo’q. Tanida joni bor har 
qanday kishi u yoki bu darajadagi asabiylik hola-tiga tushadi. Ammo: 
Haddan tashqari asabiylashishdan qochish kerak. Uning oqibati kutilmagan noxushlikka 
olib keladi. 
Stressga duchor bo’lmaslik uchun xayrli ishlarni, masalan, mahalla, qarindosh-urug’, 
ishda - ijodiy ishlarni ko’proq qilish kerak. Sabr-qanoatli bo’lish, har qanday mushkul vaziyatga 
tayyor bo’lish, o’zini chalg’itish lozim. Mashaqqatli mehnatni yaxshi dam bilan birga olib 
borish, hech bo’lmasa bir oz orom olish, tinchla-nish kerak. Ishda xushfe’l, tavozelik bo’lish, 
o’zaro hurmat va xushmuomalali inson bo’lish kerak.