1-tema: Hu’jjettaniwshiliq pán sipatinda. Hújjet hám oniń wazipalari. Málimleme hám hújjet túsinigi. Reje

17-Tema:Hújjettaniwshiliq pániniń teoriyaliq máseleleri
Reje:
Hújjetshunoslik mártebesi
Hújjetshunoslik, basqa kóplegen salıstırǵanda jas ilimiy pánler sıyaqlı, teoriyalıq tiykarlar hám ámeliy tájiriybege iye bolǵan fundamental pánlerdiń birlespesinde payda boldı. Usınıń menen birge, insan iskerliginiń túrli tarawlarında keń ámeliy áhmiyetke iye bolǵan bul pán tábiy basqıshqa kelip, óz teoriyalıq bazasın ulıwmalastırıw hám rawajlandırıw zárúrshiligi onıń keleshektegi rawajlanıwı ushın zárúr bolǵan mútajlik hám zárúrli shártga aylandı.
Hár qanday ilim-pánniń jaǵdayı, sonday-aq hújjetshunoslik, onıń teoriyalıq rawajlanıw dárejesi, basqa tiyisli ilimiy jónelisler temasınan ayrıqsha bolǵan óz temasın anıqlaw, bul munasábetler sistemasında ob'ekttiń islew nızamları hám nızamların anıqlaw, sistemalı dizayn, ob'ekttiń óz-ara baylanısı hám munasábetlerin qayta qayta tiklew, etarli kontseptual apparattı islep shıǵıw menen belgilenedi. Sonıń menen birge, disiplinlerarası hám disiplinlerarası shólkemdi anıqlaw, tiyisli pánler menen munasábetlerdi ornatıw hám zamanagóy pánler sistemasındaǵı jaydı anıqlaw kerek.
Hár qanday ilimiy jónelistiń rawajlanıwı ilim salasında islep shıǵılǵan arnawlı bir sxemaǵa muwapıq ámelge asıriladı. Ilimiy jónelistiń dáslepki rawajlanıwı mashqalanıń bar ekenligin tastıyıqlaytuǵın empirik materiallardı toplaw hám túrli tariyxıy dáwirlerde hám insannıń ómiriniń túrli iskerlik tarawılarında onıń kórinetuǵın bolıwınıń ayriqsha qásiyetlerin ashıp beredi.
Ampirik bilimlarning elementlari o'rganilayotgan haqiqat qismini kuzatish natijasida olingan faktlardir. Ilm-fan xususiy ishlarni batafsil ko'rib chiqish bilan boshlanadi va umumiy hodisalarga olib keladi. Ilmiy bilimlarning nazariy darajasi faktlarni umumlashtirish bilan bog'liq bo'lib, umumiy, takrorlanuvchi, muhim, qonunlarni belgilash faktlarini aniqlash bilan bog'liq.
Faktlar anıq isenimge iye, yaǵnıy. tájiriybe menen tastıyıqlanǵan. Biraq, daslep isenimli bolǵan faktlar, olardıń teoriyalıq qayta kórip shıǵilıwı, qayta kórip shıǵilıwı, anıqlanıwı yamasa hátte pútkilley taslanıwı kerek bolǵan jaǵdaylar bar. Mashqala sonda, birpara dáliller shubhalı yamasa hátte jaysha tólewge uqıpsız bolıwı múmkin emes. Bunnan tısqarı, haqıyqattıń tolıq mánisi jáne onıń anıq mánisi tek ulıwma kózqarastan haqıyqattı kórip shıǵıwda arnawlı bir teoriyalıq kontekstte tushunilishi múmkin. Faktlarni toplaw tómendegi basqıshlardı talap etedi: olardı dúziw, dizayn hám túsindiriw teoriya formasında. Bilimdi rawajlandırıw procesi, sonıń menen birge, onıń kólemin hám insan qábiletin shegarasınıń quramalılıǵın bilimdi úyreniw jáne onı isletiw ushın qóyatuǵın shegaralarǵa shekem onıń sver-tyvaniya funksiyasın da óz ishine aladı. Sanaatda úlken muǵdardaǵı ampirik bilimler tóplanǵanlıǵı sebepli, insannıń bilim qábiletiniń shegarasınan asıp ketetuǵın nızamlar belgilenedi, biraq Teoriya ilimiy bilimlerdi shólkemlestiriwdiń bir forması. Arnawlı bir basqıshda, ampirik maǵlıwmatlardıń úlken muǵdarı tóplanǵanda, onıń aqılǵa say, katlanmış shólkemine qarsı gúres bar. Ampirik materiallarǵa tiykarlanǵan jańa teoriyanıń payda bolıwı procesi júdá quramalı. Jańa teoriya ampirik maǵlıwmatlardan bir neshe " sekrew" ni ańlatadı, bul tek bul maǵlıwmatlardıń ulıwmalastırılıwı emes, bálki basqa bir zat, qosımsha atamalar da óz ishine aladı. Teoriyanıń zárúrli bólegin qurıw hám aytıw filosofiyalıq qarawlar, alımdıń dúnyaǵa kóz qarası, haqıyqatqa jantasıwdıń arnawlı bir metodologik principleri menen baylanıslı. Teoriyaler olar payda bolǵan tariyxıy jaǵday, islep shıǵarıw, texnologiya, tájiriybe, ilim-pánniń bul dárejesinden kelip shıǵadı.
Teoriyanıń qáliplesiwi ob'ektti anıqlaw menen baslanadı. Hár bir pán 158 haqıyqatınıń arnawlı bir salasın úyreniw menen shuǵıllanadı. Ilim salasında bul tarawdıń ádetde ob'ekt dep ataladı. Ob'ekt, onıń bilgir iskerliginde temaǵa (izertlewshine) keri bolǵan haqıyqattıń maydanı (bólegi) retinde túsiniledi. Haqıyqattan da, ilimiy bilimler teması pútkil ob'ektke qarsı emes, bálki onıń bir bólegin ańlatiwshı bólimlerde hám pánniń túrli tarawlarında dáldalshılıq baylanısları arqalı túrli dárejelerde. Sonday etip, tariyxchi onıń ob'ekt — keńislikdegi-waqıt shegaraları haqıyqıy tariyxıy process penen— onıń tolıqlıǵı hám ayriqshalıǵı menen emes, bálki pútkil berilgen, hám bólekan hám, ádetde, dáldalshılıq belgitlar arqalı — arxiv materialları, yadlar, materiallıq mádeniyat ob'ektler hám basqalar.
Ilimiy bilimler teması, ádetde, tekǵana onıń bilim iskerligi ob'ektin tolıq qamtıp almaydı, bálki buǵan da intilmaydi. Ilim-pánniń wazıypası bul pánniń ob'ekti retinde iskerlik júrgizetuǵın haqıyqat (yamasa pútinlik) klasında zárúrli hám tábiyliqlikti anıqlaw bolıp tabıladı. Bunday mashqalanı sheshiw ushın zárúrli, ulıwma, turaqlı, tákirarlanatuǵın hám sol tiykarda tolıq ob'ektti aytıw jetkilikli. Bul ilim teması retinde zárúrli hám tábiy bolıp tabıladı. Sonday etip, ilim ilim tárepinen islep shıǵilıwı kerek bolǵan ilim-pánniń bólimleri, haqıyqat tárepleri pán teması bolıp xızmet etedi.
Hár bir teoriya quramalı dúzılıwǵa iye, onıń elementleri ampirik maǵlıwmatlardı mazmunli aytıwǵa múmkinshilik beredi. Dúzılıw kózqarasınan, ilimiy teoriya óz-ara baylanıslı bayanatlar sisteması. Teoriya bir tegislikte jaylasqan haqıyqıy sózler kompleksi emes, bálki olardıń " tómengi" hám " joqarı" bolǵan ierarxiyasi. Tómengi bóleginde, tiykarda tájiriybe menen jaqsı tastıyıqlanǵan haqıyqıy sózler hám ápiwayı ampirik ulıwmalasqanlar bar. Joqarıda tiykarınan teoriyalıq mazmunga iye bolǵan ulıwma qaǵıydalar hám boljawlar bar. Bul piramidanıń eń joqarı bóleginde tiykarǵı nızamlar, nızamlar, tendentsiyalar bar.
Nızam hádiyseler arasındaǵı zárúrli, zárúrli, turaqlı, tákirarlanıwshı munasábet bolıp tabıladı. Nızamlılıq, nızamnan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ob'ektiv mútajliktiń qatań deterministik ózgeshelikin sáwlelendirmeydi, tek onıń kórinetuǵın bolıw múmkinshiligı dárejesi. Bul tendentsiya hár qanday hádiyse yamasa processtiń rawajlanıw baǵdarı esaplanadı. Bul tendentsiya nızamlar hám nızamlardıń kórinetuǵın bolıwı forması bolıp tabıladı. Ílım - pán ushın nızamlardı jańalıq ashıw rawajlanıwdıń ilimiy basqıshından haqıyqıy ilimiy basqıshqa ótiwdi ańlatadı. Hár qanday ilmning wazıypası úyrenilip atırǵan haqıyqattıń bir bólegin rawajlandırıw hám islewin basqaratuǵın nızamlardı túsiniw hám olardıń tiykarında ámeliy juwmaqlar shıǵarıw, úyrenilip atırǵan tarawda ámeliy iskerlikti optimallashtiradigan usıllardı islep shıǵıw, onıń keleshegin prognoz qılıw hám qayta qayta tiklew, ótken zamandı túsindiriw.
Jámiyettegi hújjetlerdiń islewine kelsek, ilimpazlar bir qatar nızamlardı anıqladilar. Birinshiden, yu. N. Stolyarov tárepinen islep shıǵılǵan májburiy hújjetlerdi qollap-quwatlaw nızamı. Bul nızamǵa muwapıq, hújjetlestirilgen bilimler menen isleytuǵın hár qanday social institut anıq túrde jámiyetke hújjetlerdi islep shıǵaradı, olardıń mikro aǵısların quraydı hám olardı izlew hám odan paydalanıw zárúrshiligi hújjetli dızbeklerdi — kitapxanalar, arxivlar, ilimiy-texnikalıq informaciya shólkemleri, maǵlıwmatlar bazaları hám basqalardı qáliplestiriw minnetlemein belgileydi.
Ekinshi nızam -hújjetlerdiń mazmunı hám tur quramı jámiyet mútajliklerine muwapıqlıǵı tuwrısındaǵı nızam. Ol birinshi náwbette yu. v. Grigoriev tárepinen kitapxanalardıń hújjetli fondlari hám olardıń oqıwshılardıń mútajliklerine sáykesligi menen baylanıslı bolǵan tar talqinda qáliplestirilgen. Keyinirek, universallıq sebepli, bul nızamnıń tásiri jámiyette iskerlik júrgizetuǵın hújjetlerdiń pútkil kompleksine tarqaldı. Bul anıqlanǵan ǵárezlilikte jámiettiiń mútajlikleri hújjet islep shıǵarıw sistemasına hám Dock-mentoraspronatsiya sistemasına social buyırtpanı qaratatuǵın aktiv tárep bolıp, hújjetlerdiń muǵdarlıq ósiwi hám túrlerdiń túrli-tumanlıǵın belgileydi
Tap sol kompleksi
hújjetler oqıwshı talabınıń tásirin basdan keshiretuǵın passiv, hákis penenetiwshi tárep bolıp xızmet etedi. Mútajlikler ózgeredi-hújjetlerdiń mazmunı da ózgeredi — olardıń ayırım túrleriniń ulıwma aǵım daǵı úlesi, jańa túrler payda boladı hám taǵı basqa.
Biraq, bul nızam jámiettiiń mútajlikleri sheksiz keńeyiwge ıntıladı hám hújjetlerdiń muǵdarlıq ósiwi olardı islep shıǵarıw, qayta islew hám oqıw ushın fiziologikalıq hám texnologiyalıq múmkinshiliksiz halǵa alıp keledi. Bul mashqalanı sheshiw úshinshi nızam menen tártiplestiriledi-jámiyette aylanıp júrgen hújjetli maǵlıwmatlardıń muǵdarı, baylanıs kanallarınıń tarmaqlı keńligi. Hújjetlestirilgen informaciyanı islep shıǵarıw jámiettiiń texnologiyalıq múmkinshilikleri, hár bir tariyxıy dáwirde islep shıǵılǵan hújjetlew usılları menen sheklengen. Hújjetlerdi jańa usılların islep shıǵıw informaciya revolyuciyası, joqarı sapalı sekrew, baylanıs kanalların sezilerli dárejede keńeytiw hám hújjetlestirilgen maǵlıwmatlardıń úlken kólemin efirga uzatıw imkaniyatın beredi. Anıqlanǵan nızamlar teoriyalıq bilimlerdi anıqlawǵa qaratılǵan tiykarǵı, fundamental pán dárejesin ańlatadı,
Hújjetlestiriw salasında tiykarǵı izertlewler, birinshi náwbette, hújjetlestiriw mánisin, hújjettiń forması hám mazmunı evolyutsiyasın, jámiyette óz wazıypaların, social -materiallıq, etnonazio-nal, hújjetlashtirishning tariyxıy qásiyetlerin úyreniwge qaratılǵan! onıń aqıl máseleleri, sonıń menen birge, onı ańlatıwdıń semantik, semantik quralların jetilistiriw.
Ámeliy izertlewler qashannan berli málim bolǵan nızamlar hám nızamlardı ámeliy iskerlikke kirgiziw usılların ashıp beredi. Bul erda úyrenilip atırǵan hádiyseler menen tikkeley baylanıs qılıw talap etiledi, olardıń maǵlıwmatların tek olar menen arnawlı bir operatsiyalar nátiyjesinde alıw múmkin. Ámeliy hújjet izertlewleri hújjet islep shıǵarıwdı rawajlandırıw boyınsha anıq joybarlar hám programmalardı ámelge asırıwǵa, iskerliginiń túrli tarawlarında hújjetlerden paydalanıwdı optimallastırıw wazıypaların sheshiwge qaratılǵan. Sol sebepli, ámeliy izertlewler hújjet yamasa jıynaqtı qural, indikator, úyrenilip atırǵan maydandı bahalaw múmkin bolǵan indikator retinde kórip shıǵadı. Sonday etip, finanslıq-ekonomikalıq hújjetler jaǵdayı boyınsha kárxananıń ekonomikalıq iskerligi natiyjeliligin bahalaw hám soǵan muwapıq hújjetlerdi tártipke salıw arqalı optimallastırıw múmkin; gazeta hám jurnal baspalarınıń tábiyaatı boyınsha — xalıqtıń oy-órisleri, jámiyetshilik pikiri hám eń tınıshsızlanıwlı temalar hám máseleleri haqqında, Hújjet salasındaǵı ámeliy izertlewler hújjetlerdi klassifikaciyalaw, olardı indeksatsiya qılıw, silteme qılıw, hújjettiń qıdırıw imidjini jaratıw, maqul túsetuǵın jumıs penenaǵımın shólkemlestiriw, eń qımbatlı hújjetlerdi tańlaw, saqlaw, olardı qıdırıw máselelerin óz ishine aladı. Rawajlanıw jańa usıllardı, texnikanı ámeliyatqa engiziwge qaratılǵan. Olar arnawlı bir túrdegi hújjetler menen islewdi optimallastırıwǵa múmkinshilik beretuǵın kórsetpeler, qaǵıydalar, stilistik usınıslar formasında bar. Eger hújjetshunoslik teoriyası jáne onıń házirgi jaǵdayın qısqasha tariyplab beretuǵın bolsaq, biziń pikirimizcha, házirgi waqıtta ob'ekt, hújjetshunoslik teması hám bul ilimiy ıntızamdıń maqsetleri haqqında eń keń tarqalǵan ideyalar qálipleskeni, sonıń menen birge, tiykarǵı túsinikler teoriyası sheńberinde kórip shıǵilıwı múmkin. Biraq, teoriyalıq ideyalar ele ámeliyatqa tikkeley hám nátiyjeli tásir kórsetetuǵın názik hújjet kontseptsiyasına kiritilmegen. Izertlew umtılıw-háreketlerin hám integraciyasın birlestiriw jolların qıdırıw, izertlew nátiyjelerin ulıwmalastırıw 60 -90 jıllar dawamında izbe-iz túrde kórinetuǵın boldı. XX ásir. bir neshe metodologik jantasıwlar hám sol tiykarda islep shıǵılǵan
teoriyalıq túsinikler. Birinshi talqin daslep Kitapshunoslikka tiykarlanǵan — bay dástúrlerge iye bolǵan ilimiy jónelis, ámeldegi teoriyalıq túsinikler, kontseptual apparatlar. Kitap XX ásirdiń ekinshi yarımında jámiyette informaciyanıń tiykarǵı dáregi bolıp, óz ornın basqa materiallıq tıykarǵa iye bolǵan jańa informaciya dáreklerine, ańlatpa etiwshi birlikler sistemasına, oxir — aqıbet, basqa formaǵa iye bolǵan jańa informaciya dáreklerine aylantıra basladı -audio aerodromlar, magnit lentalar, floppi, CD-ROMaM hám basqalar. bul haqıyqat " kitap" túsinigin zamanagóy haqıyqatlarǵa sáykes keletuǵın, hújjet dep atawǵa qarar etilgen, sol sebepli onı úyrenetuǵın pán-hújjet. Bul pozitsiyadan hújjetshunoslikni esapqa alǵan halda, kitaptı hújjettiń tiykarǵı túri retinde izertlew orayına qoyıw logikalıq jaqtan tuwrı keledi hám basqa barlıq túrler aldınǵı hám keyingi sırtqı kórinislerdi esapqa aladı. Aksanlarning bunday ózgeriwi tekǵana hújjettiń formaları payda bolıwı, bálki ıntızamdıń dúzilisi, disiplinlerar hám disiplinlerarası shólkem, izertlew usılları sıyaqlı bir zattıń formulasın emes, bálki ız qaldıradi. Bul kontseptsiyanı hújjetlashtirishning ulıwma teoriyalıq mártebeine qosqan úlesi júdá zárúrli bolıp tabıladı. Bul jazba usıllar, hújjetler forması evolyutsiyası, tipologik usıl, klassifikaciyalaw sxemaları hám basqalardı úyreniw bolıp tabıladı. Hújjetshunoslikning ekinshi talqini fond izertlewleri tereńliginen kelip shıǵıs jónelis esaplanadı. Fondshunoslik-hújjet bazaları fondlarini (kitapxanalar, arxivlar, muzeyler) jıynawdı támiyinlew, olardı aqılǵa say jaylastırıw hám olardan paydalanıw ushın shárt-shárayatlar jaratıw menen baylanıslı máselelerdi úyrenetuǵın ilimiy hám ámeliy iskerlik tarawı. Sol kózqarastan, genetikalıq tárepten dáslepki fond izertlewinen kelip shıqqan hújjet, hújjetti jıynaw, saqlaw hám odan paydalanıw kózqarasınan úyrenip shıǵıs, onıń forması hám mazmunın ol menen optional jumıs penenushın old shártler hám shártler retinde kórip shıǵıs ilimiy jónelis retinde kórinetuǵın boladı. Yaǵnıy. óz-ózin bahalaw kózqarasınan emes, bálki funktsiya retinde. Biraq, hújjet júrgiziw, bul túsinik hám taǵı basqa hújjet ontologik jaǵdayı, optimal jaylastırıw fondlari, onıń jaylastırıw usılları, optimal fizikalıq-ximiyalıq hám biologiyalıq rejimin jaratıw menen baylanıslı máseleler ulıwma teoriyalıq hám ámeliy sheshiw ushın úles qosqan Informaciya tasıwshısı retinde hújjet ilimiy-informaciya iskerligi quramında kórip shıǵılıp atırǵan hújjetshunoslikning tiykarǵı baǵdarı esaplanadı. Ilimiy maǵlıwmatlar hújjetlestirilgen formaǵa iye bolmawi múmkin jáne bul fakt 60 -70 jıllarda qáliplesiwdiń baslanǵısh noqatı boldı. XX ásir. ilimiy-informaciya iskerligi hám ilimiy jónelis — hújjetli ilim salasınıń birlespesinde. Hújjetli film ilimiy-informaciya iskerligine kiretuǵın strukturalıq element retinde hújjet tekstinden rásmiylestirilgen maǵlıwmatlardı alıw usılların kórip shıqtı. Soǵan kóre, izertlewshilerdiń kózqarasında tekstler, olardıń semiotik hám semantik strukturaları, aqıldıń qásiyetleri hám olardı kompyuter járdeminde qayta islew múmkinshiligi bar edi. Hújjetli — hújjetli-informaciya aǵısların analiz qılıw usılı menen ilim-pánni bayıtıwdı strategiyalıq maqset retinde hújjetlestirilgen informaciya dárekleri aǵımın olarda sáwlelendirilgen ilimiy bilimler modeli retinde usınıs etdi. Sonday etip, bunday túsindirmede Hújjetshunoslik ob'ektine hújjetlestirilgen jantasıw dástúriy bibliografik jantasıwdıń tábiy rawajlanıwı esaplanadı. Onıń ayriqsha ózgesheligi — bibliografiya (hújjetlestiriw) ob'ektleriniń hár qanday sheklewlerin olardıń forması, mazmunı hám maqseti boyınsha Principial biykarlaw etiw. Hújjetlestiriw jantasıwı sheńberinde bibliografik iskerliginiń hújjetli ob'ektleri quramınıń tek bir sheklewi — olarda dúzilgen informaciyanıń social áhmiyeti tán alınadı. Hújjettiń social áhmiyeti anıq-tariyxıy túsinik bolıp tabıladı.
Adamlar ózleri olar hújjetlestirilgen maǵlıwmattı jaratadılar hám hár bir jaǵdayda olar bibliografiya ob'ekti bolıw ushın etarlicha qızıǵıwshılıq ańlatadıma yamasa joqpa dep qarar qılıwadı. Sonday etip, bibliograf ushın bibliografik sáwlelendiriw ob'ekti — kitap, onıń bir bólegi, maqala, patent hújjeti, ol qanday formada bolǵan standart — jazba, audiovizual yamasa mashinada oqılatuǵın zatlarǵa bıyparq. Bul sońǵı jıllarda gúzetilgen terminshunoslikning bibliografiyadan hújjetografiyaga ótiwine sebep boldı. Hár bir bólek jaǵdayda hújjetti xarakteristikalaw, onıń mazmunın jarıyalaw, gruppalaw hám h. k. qaǵıydaları islep shıǵıladı.
Ishki qarama-qarsılıqlar bibliografiyaning (hújjetlashtirishning) tiykarǵı tiykarı bolıp tabıladı. Olar kerekli maǵlıwmatlardı alıwǵa tosqınlıq etiwshi informaciya tosıqları formasında háreket qılıwadı. Mısalı • * hújjetler kosmosda tarqaladı • * hújjetlerdiń mazmunı birdey emes penenhám qarıydarlardıń arnawlı bir taypaları ushın mólsherlengen • * hújjetler sanı barlıq dereklerdi úyreniw jismonan múmkin emes. Joqarıda aytıp ótilgenlerge qosımsha túrde, hújjetlerden paydalanıw geografiyalıq, til, psixologiyalıq, ekonomikalıq, mekemelik, semantik, strategiyalıq -qıdırıw hám basqa tosqınlıqlardı quramalılastıradı. Sol sebepli, qarıydarǵa onıń háreketindegi hújjet dáldalshına — bibliografik informaciyaǵa mútáj. Mediator - hújjettiń modeli onıń xarakteristikası formasında -onıń tiykarǵı qásiyetleri hám qásiyetlerine iye. Biraq, bunday modeldi jaratıw ushın bibliograflar daslep hújjettiń mánisin, onıń dúzilisin, tekst qásiyetlerin, aǵıslardıń háreket nızamların hám hújjetler kompleksin shólkemlestiriwdi biliwi kerek. hújjetshunoslikning taǵı bir talqini hújjettiń basqarıw iskerliginde qatnasıwı kózqarasınan onıń máselelerin jámiettiiń islep shıǵarıw infratuzilmasida zárúr element retinde kórip shıǵadı. Hújjetlestiriw social processlerdi basqarıw boyınsha pán ciklınan ámeliy ilimiy ıntızam bolıp, basqarıw hújjetlerin jaratıw jolların islep shıǵadı, hújjetlerdi shólkemlestiriw principlerı hám tariyxıy rawajlanıw daǵı hújjetler hám hújjet sistemaların qáliplestiriw nızamların úyreniw tiykarında hújjetlestiriw sistemaların jaratıw. Hújjetshunoslik salasındaǵı ilimiy izertlewler basqarıw hújjetleri menen islewdiń nizamlıqları hám principlerıni izlewge, olardı tayarlawǵa, xojalıq shólkemleri iskerligin hújjetlestiriwge qaratılǵan. Hújjetlerdi basqarıw arsenaliga qosqan úlesi standartlastırıw hám basqarıw hújjetlerin, terminologiyani, hújjetlerdiń ma`nisin tekseriw salasındaǵı izertlew nátiyjelerin birlestiriw máselelerin sheshiw esaplanadı, Ámeldegi ádebiyatlar úlken muǵdardaǵı ampirik materialdıń bar ekenligi, bul mashqalanıń aktuallıǵı hám áhmiyeti, social processlerdi basqarıw sistemasında onıń rolin asırıwı haqqında gápiradi. Biraq búgingi basqısh ushın hújjettaniwshiliq basdan keshirip atırǵan bul hádiysediń mánisin anıq túsiniwdiń joq ekenligi, bir qatar metodologik túsiniklerdiń hálsiz teoriyalıq rawajlanıwı, sonıń menen birge, disiplinlerarası hám disiplinlerarası shólkem menen xarakterlenedi. Hújjetshunoslikning rawajlanıw dárejesin xarakteristikalap, biz bul ıntızam óz jolınıń basında ekenligin hám jáne de aktiv teoriyalıq túsiniwge mútajlik bar ekenin atap ótiwimiz múmkin. Materialdıń úlken bar ekenligi hám zárúrli social máplerdi esapqa alǵan halda, bul jónelistiń eń operativ sistemalı dizayni hám oǵan kirisiwdi shama qılıw múmkin ilimiy bilimlerdi rawajlandırıwdıń keyingi basqıshı.