1-sinf matematika darsida tayyorgarlik davrini tashkil etish metodikasi ”

Daftar bilan ishlash
Sinfda ishlashda darslik bilan bir qatorda bosma asosli daftar asosiy qo’llanma hisoblanadi. Daftarda berilgan mashqlar darslik materialini tarkiban to’ldiradi. Mazmuniga ko’ra u darslik bilan uzviy bog’langan, har bir darsning konkret vazifalariga erishishga yordam beradi va shu bilan bir vaqtda o’quv­chi faoliyatiga hilma-hillik kiritadi, bunda u o’quvchiga rasm solish, chala ishlangan rasmni chizib tugatish, bo’yash, chiziqlar bilan birlashtirish, o’rash va shu singarilar imkoniyatini beradi. Bu bola qo’lini raqamlarni yozishga yahshi tayyorgarlik bo’lib hizmat qiladi.
Shuni qayd qilamizki, 6-7 yoshli bolalar qo’llarining mayda mushaklari bo’shroq rivojlangan, harakat koordinatsiyalari darajasi pastroq. Bu hususiyatlarni balalarni raqamlar yozishga o’rgatish va boshqa matematik yozuvlarni baja­rishga o’rgatishda hisobga olmasdan bo’lmaydi. Mana shularni hisobga olib, bosma asosli daftarlarda kataklar kattaroq qilib chizilgan, bu daftarlar kataklari odatdagi o’quvchilar daftaridagiga qaraganda 1,5 marta katta (7X7 mm). Daftarda raqamlarni yozishga uzoq vaqt tayyorgarlik ko’rish ishi nazarda tutilgan, bolalar oldin rasmlarni bo’yab, belgilangan kontur bilan o’rab chiqishni mashq qiladilar. Shundan keyin katakli qog’ozda ishlashga tayyorgarlik boshlanadi, satrni, ustunni ajratishga yordam beruvchi mashqlar beriladi. Nihoyat, punktir bilan belgilash chiziqlari- ni, jiyaklarni, yozuv namunalarini o’rab chiqishga oid ko’p sondagi mashqlar berilgan. Shunday tayyorgarliklardan keyingina raqamlarni mustaqil yozish kiritiladi, so’ngra esa misollar va masalalar yechimlarining yozuvlari ham kiritiladi.
Har gal daftarda navbatdagi topshiriqni bajarishdan oldin bolalar uni qanday bajarishlari kerakligini albatta ko’rsatish kerak (nimadan boshlash ke­rak, qaysi yo’nalishda harakat qilish lozim, u yoki bu figura yoki raqamni o’rashda qalamni uzish kerak yoki kerakmasligi va shu singarilar). Bularning hammasini doskada ko’rsatish kerak, shundan keyin o’quvchilar o’qituvchi tushuntirishlarini takrorlashadi, qo’llariga qalam (ruchka) olib, o’z daftarlarida bajarishlari ke­rak bo’ladigan harakat yo’nalishlarini «havoda» ko’rsatadilar, shundan keyingina mustaqil ishga kirishadilar.
Daftarda joylashtirilgan va aniq darsga mo’ljallangan materialni o’quvchilar bilan to’la bajarish ke­rak.
Daftarda mustaqil ishlar bilan bir qatorda odatda, har bir mashg’ulotda har hil didaktik materiallar bilan bajariladigan amaliy ishlar o’z o’rnini topishi kerak. Predmetlar plastmassadan qilingan kichkina o’yinchoqlar: sabzichalar, bodringchalar, olmalar va shu singarilar nabori, har hil o’lchamli va rangli geometrik figuralar (doirachalar, uchburchaklar, kvadratlar) nabori, sanoq cho’plari va boshqa di­daktik materiallar bo’lishi mumkin. Bu didaktik materiallardan foydalanish metodikasi haqida kursning asosiy masalalarini qarashda mufassal gapiriladi. Darsga tayyorlanishda o’qituvchi bunday mashqlar sonini aniqlashda matematika darsi birinchi sinfda vaqt bo’yicha 3 ta tahminan teng bosqichga bo’linishini hisobga olishi kerak: har hil demonstratsiyalar, har hil didaktik materiallar bilan amaliy ish – tahminan 10 minut, darslik bo’yicha ishlash – tahmi­nan 10 minut va nihoyat, daftar bo’yicha ishlash – bu ham tahminan 10 minut. Zaruratiga qarab darsda bir yoki ikki fizminutlar o’tkaziladi.