1. Nematodalar, ya'ni haqiqiy to'garak chuval-changlar (nematoda) sinfi

59-rаsm. Diktiоkаulаlar (Dictyo-
caulus filaria) ning rivоjlаnish sikli sхеmаsi: 1 - erkаgining dum qismi;
2 - I-bоsqich lichinkаsi; 3 - II-bоsq ichlichinkаsi; 4 – yuqumli
holаtdаgi III-bоsqich lichinkаsi

Qo'y va echkilar diktiokauloziga qarshi panakur, nilverm, rintal, ditrazin, loksuran va boshqa pre-paratlar ishlatiladi. Kasallikni yuqtirmaslik uchun esa mol boqiladigan yaylovlarni tez-tez almashtirib turish, qo'ton va molxonalami sanitariya-gigiyena tomonidan toza tutish lozim.

Telyaziyalar. Bu nematodalar sutemizuvchilar va qushlar ko’zida parazitlik qiladi. Ular ayniqsa orasida keng tarqalgan bo’lib, telyazioz kasalligini keltirib chiqaradi. Telyazioz qo’zg’atuvchilari asosan, Thelazia rhodesi, Th.gulosa va Th.skrjabini turlari hisoblanadi.
Telyazioz O’zbekiston sharoitida yoz va kuz oylarida uchrab, chorvachilik xo’jaliklariga katta iqtisodiy zarar keltiradi. Bu kasallik bilan kasallangan qoramollar ko’r bo’lib qolishi ham mumkin. Suti va vazni kamayadi.
Respublikamizning turli mintaqalarida qoramollarning telyazioz bilan umumiy zararlanishi 5,8 % dan 31 % gacha boradi. Qoramollarning telyazioz bilan zararlanishi yil fasllariga va Respublikamiz landshaftlariga qarab ham o’zgari turadi. Telyaziylar orasida - Thelezia rhodesi turi eng ko’p tarqalgan bo’lib, xavfli turlardan biri hisoblanadi. Erkaklarining uzunligi 5–16 mm, spikulalarining kichikligi hamda kutikulasining arra tishchali shaklida ko’ndalang chizilmaganligi bilan boshqa ikki turdagi telyaziylardan farq qiladi. Urg’ochilarining uzunligi 11-19 mm. Og’iz kapsulasi orqa tomoniga nisbatan bir muncha kengaygan. Yuqoridagi uch tur telyaziylar faqat qoramollarda parazitlik qiladi. Thelezia rhodesi kon’yuktiv xaltachasiga va uchinchi qovoq ostida joylashadi. Qolgan ikki tur telyaziyalar esa ko’z yoshi bezlarining yo’lida va uchinchi qovoq ostida parazitlik qiladi. Telyaziylar oraliq xo’jayinlar – pashshalar ishtirokida rivojlanadigan biogelmintlar hisoblanadi (60-rasm).