1-mavzu: V topshiriq. Mavzu yuzasidan tuzilgan quyidagi testlarni bajaring

9-mavzu yuzasidan IV topshiriq. Mavzu yuzasidan tuzilgan quyidagi testlarni bajaring.

1. Ilmiy tadqiqot ishining Kirish tarkibiy qismi quyidagilarning qaysilarini o‘z ichiga olishi lozim?

*1) tadqiqot ishi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi; 2) tadqiqot obyekti va predmeti; *3) tadqiqot maqsadi va vazifalari; 4) ilmiy yangiligi; 5) tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari; 6) tadqiqot mavzusi bo‘yicha adabiyotlar sharhi (tahlili);* 7) tadqiqotda qo‘llanilgan metodikaning tavsifi; *8) tadqiqot natijalarining nazariy va amaliy ahamiyati; *9) ish tuzilmasining tavsifi.
A) 1, 3, 5, 7, 9 B) 2, 4, 6, 8 * C) barchasini D) 1, 2, 4, 5, 7, 8, 9

2. Tadqiqot ishining asosiy qismi magistrlik va PhD tadqiqot ishi uchun kamida necha bobdan iborat bo‘lishi zarur?

A) 2 *B) 3 C) 4 D) 5

3. Tadqiqot ishining asosiy qismi DSc tadqiqot ishi uchun necha bobdan iborat bo‘lishi zarur?

A) 2 B) 3 *C) 4 D) 5

4. Boblar hajm jihatidan o‘zaro mutanosib bo‘lishi va quyidagilarning qaysilarini o‘z ichiga olishi lozim?

1) tadqiqot mavzusiga taalluqli boshqa manbalarda keltirilgan nazariy, amaliy va empirik tadqiqotlar natijalarining tanqidiy tahlili; 2) tadqiqot metodikasi va ishning amaliy qismi bayoni; 3) tadqiqot maqsadi va vazifalari; 4) tadqiqot olib borilgan masalani hal etishda magistratura talabasining shaxsiy hissasi ko‘rsatilgan holda tadqiqotning asosiy natijalari bayoni; 5) tadqiqotda qo‘llanilgan metodikaning tavsifi.
A) 1, 2, 4 B) 1, 3, 5 C) 2, 4 * D) barchasi

5. Tadqiqot ishining (magistrlik, PhD yoki DSc dissertatsiyasining) qaysi qismida barcha boblarda qayd etilgan natijalarning ilmiy va amaliy ahamiyati, shuningdek, ilmiy tadqiqot muammosini hal etish bo‘yicha xulosalar yoritiladi?

A) Kirish B) Asosiy qism *C) Xulosa D) Yangilik

6. Xulosa qismi magistrlik va PhD tadqiqot ishida nechta sahifadan, DSc tadqiqot ishida nechta sahifadan oshmasligi kerak?

A) 3; 5 * B) 4; 6 C) 2; 3 D) 4; 8

7. Magistrlik, PhD yoki DSc dissertatsiyasiga uning mazmunini bayon etish uchun bevosita zarur bo‘lgan qo‘shimcha ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan materiallar (sxemalar, chizmalar, lugʻatlar, soʻzliklar kabilar) ilova qilinishi mumkin. Ilova qismining hajmi tadqiqot ishi umumiy hajmining qancha qismidan oshmasligi lozim?

A) toʻrtdan bir B) beshdan bir *C) uchdan bir D) ikkidan bir

8. Dissertatsiyasi ustida ishlayotgan magistratura talabasi, ilmiy tadqiqotchi yoki doktorant kasb odob-axloqi qoidalariga rioya etishi lozim. U nimalarga yo‘l qo‘ymasligi kerak?

A) plagiatga B) ma’lumotlarni soxtalashtirishga
C) yolg‘on sitatalar keltirishga * D) barchasiga

9. Tadqiqot ishi (dissertatsiya) matni standart varaqda yozilgan bo‘lib, unda qanday qoidalarga rioya etilgan bo‘lishi lozim?

*1) qatorlar oralig‘i — 1,5 sm; 2) qatorlar oralig‘i — 1 sm; *3) yuqori va pastki hoshiya 2 sm; 4) yuqori va pastki hoshiya 1,5 sm; *5) satr boshi: chap tomondan 3 sm, o‘ng tomondan 2 sm; 6) satr boshi: chap tomondan 2 sm, o‘ng tomondan 3 sm;* 7) xatboshilar orasidagi oraliq — 5 yoki 6 belgili; 8) xatboshilar orasidagi oraliq — 7 yoki 8 belgili.
*A) 1, 3, 5, 7 B) 2, 4, 6, 8 C) 1, 2, 4, 6 D) 2, 3, 7, 8

10. Magistrlik dissertatsiyasi matnini Misrosoft Word matnli redaktorida Times New Roman shriftida yozish tavsiya etiladi. Hajmi esa titul varaq, mundarija, adabiyotlar ro‘yxati va ilovalardan tashqari qancha sahifa bo‘lishi tavsiya etiladi?

A) 50 – 60 *B) 70 — 80 C) 100 – 110 D) 120 – 150

11. 1) kirish; 2) asosiy qism va 3) xulosa ilmiy bayon matnining asosiy komponentlari bo‘lib, ular qaysi ilmiy janrlarning tarkibiy qismi hisoblanadi?

A) ilmiy maqola, ilmiy-ommabop broshyura, risola
B) ta’limiy ishlar bilan bog‘liq bo‘lgan kurs ishi, nazorat ishi va diplom ishlari
C) asosiy ilmiy tadqiqot ish kurslari dissertatsiya, monografiya * D) barchasi

12. Quyidagi qaysi fikr notoʻgʻri?

A) Ilmiy ish qilishda unga tayyorgarlik davri va bevosita ilmiy ishni yozish davri farqlanadi. Ilmiy ish qilishga tayyorgarlik davrida birinchi navbatda tanlangan mavzu bo‘yicha e’lon qilingan ilmiy-metodik adabiyot ishlab chiqiladi.
*B) Ilmiy tadqiqotda mavzuni yoritish uchun zarur bo‘lgan ilmiy-nazariy va metodik masalalarni ishlab, o‘rganib chiqish, ko‘chirmalar olish, konspekt tayyorlash, bibliografik ma’lumotlarni to‘plash, shuningdek, ilmiy tadqiqot uchun material manbayini tanlash va material to‘plash kabi ishlar ilmiy tadqiqotga yozish davrida amalga oshiriladi.
C) Ilmiy-nazariy va metodik adabiyotlarni tanlash hamda ishlab chiqishda tanlangan mavzuning adabiyotini iloji boricha to‘liq qamrab olishga harakat qilish kerak. Tanlangan mavzu bo‘yicha ilmiy-metodik adabiyot ko‘p bo‘lishi yoki kam bo‘lishi mumkin. Bulardan har qaysining o‘z ijobiy va salbiy tomonlari bor.
D) Agar mavzu bo‘yicha ilmiy-metodik adabiyot boy bo‘lsa, bu mavzu fanda ancha mukammal ishlangan bo‘ladi, demak, yangi bir fikr aytish imkoniyati kamroq bo‘ladi. Agar mavzu bo‘yicha ilmiy-metodik adabiyot kamchil bo‘lsa, tayyor fikrlarga suyanish imkoniyati bo‘lmaydi, bunda tadqiqotchi ko‘pincha mustaqil ish tutishga to‘g‘ri keladi. Bu esa ilmiy ish olib boruvchidan alohida uquv, idrok bilan ijodiy mehnat qilishni talab etadi.

13. Quyidagi qaysi fikr notoʻgʻri?

A) Mavzu uchun eng asosiy, muhim adabiyotlarni talabaning yoki tadqiqotchining ilmiy rahbari yoki ilmiy maslahatchisi ko‘rsatadi. Boshqa adabiyotlarni talabaning o‘zi axtarib topadi. Bunda kutubxonaning predmet katalogidan foydalanish ijobiy natijalar beradi.
B) Predmet katalogida tilshunoslik (o‘zbek tilshunosligi, turkiy tillar) yoki adabiyotshunoslik bo‘limi, albatta, bo‘ladi. Agar tilshunoslik katalogining o‘zi fonetika, leksika, morfologiya va boshqa bo‘limlarga ajratilgan bo‘lsa, talabaning ishi ancha yengillashadi.
C) Talaba ilmiy manbalar – adabiyot topishni boshqa yo‘llar bilan ham olib borishi mumkin. Rahbari ko‘rsatgan adabiyotlarda (agar ular ilmiy maqola yoki monografiya bo‘lsa), albatta, bir qancha manbalarga havola (snoska) berilgan bo‘ladi. Talaba rahbari ko‘rsatgan adabiyotni puxta o‘rganib chiqqach, bu adabiyotlarda snoska berilgan manbalarni topib, ularni ham ishlab chiqadi. Keyingi (snoska yo‘li bilan borib) topilgan adabiyotlarda o‘z navbatida yana boshqa adabiyotlarga snoska bo‘ladi.
*D) koʻrsatilganlar toʻgʻri

14. Quyidagilardan qaysilar koʻchirma (sitata) olish talablari hisoblanadi?

1) ko‘chirma olishga hech narsani, hatto bironta tinish belgisini, nuqsonlarini ham aynan saqlab yozib olish kerak: matn har xil harflar bilan ( och yoki to‘q qora harflar, bosma yoki yozma harflar, kichik yoki bosh harflar bilan ) berilgan bo‘lsa, buni ham ko‘chirmada aks ettirish kerak;
2) agar o‘rganilayotgan manba hajman katta bo‘lsa, talaba bu adabiyotdan o‘z mavzusiga doir qismini aniqlab, faqat shu qisminigina ishlab chiqishi mumkin. Bunda qaysi betlarni (bob, bo‘lim, paragraf) ishlab chiqqanligini ko‘chirmang, konspektning boshlanishida yoki oxirida manba ma’lumotlari bilan birgalikda yozib qo‘yilishi kerak;
3) kitob, adabiyot, ilmiy-nazariy manbalar ustida ishlashning o‘ziga xos shakllaridan biri, o‘rganilayotgan adabiyotning eng zarur o‘rinlarini mumkin qadar aniq, so‘zma-so‘z ko‘chirib olishni yoki o‘z so‘zlari bilan o‘zlashtirib yozib olinishi;
4) avval avtorning familiyasi, keyin ismi va otaismi yoki shularni ko‘rsatuvchi inisiallar yoziladi: inisiallar (qisqartma bo‘lganligi sababli) ketiga nuqta qo‘yiladi, familiya bilan inisiallar orasiga tinish belgisi qo‘yilmaydi;
5) badiiy asar, darslik va qo‘llanmalar odatda bir necha marta nashr qilinadi: shunday bo‘lsa, nechanchi nashri ekanligi ham ko‘rsatilishi kerak, bunday ma’lumot kitob nomidan keyin keltiriladi;
6) ko‘chirmalar berishga numeratsiyalar bo‘lishi kerak (Matbuot nashrlarda yulduzchalar bilan ifodalanishi ham mumkin); ko‘chirmada odatda arab raqamlari ishlatiladi, havola o‘rniga qo‘yiladigan va snoskada yoziladigan raqamni harflar satridan yuqoriroqqa qo‘yiladi;
7) ba’zi matnlarda har bir betdagi ko‘chirma alohida-alohida nomerlanadi, ba’zi asarlardagi ko‘chirmalar har bir bob uchun alohida qo‘llaniladi, ba’zan esa boshdan-oyoq bir numeratsiya bilan havola va ko‘chirmalar tartib bilan berilaveradi;
8) ba’zan sahifa oxirida odatdagicha ko‘chirma matni bo‘lmaydi, asosiy matnning o‘zida havola beriladigan o‘rinda qavslarga olib, arab raqami yoziladi. Bu raqam ish oxirida berilgan adabiyotlar ro‘yxatidagi numeratsiya raqamiga mos qo‘yiladi va faqat bet koʻrsatiladi.
A) 1, 3, 5, 7 B) 2, 4, 6, 8 C) 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8 *D) barchasi

15. Ko‘chirma (sitata) olganda qaysi qoidalarga amal qilinadi?

1. Ko‘chirmalar ma’lum maqsadga mos tanlanadi: undan biror fikrni isbotlash yoki tasdiqlash maqsadida foydalaniladi.
2. Har bir ko‘chirma qo‘shtirnoq ichiga olinadi. Agar sitata gap o‘rtasidan ko‘chirilsa, boshlovchi qo‘shtirnoqdan keyin ko‘p nuqta (uch nuqta) qo‘yiladi: agar tekstdan eng keyingi so‘z yoki jumla (so‘zlar) tushirib qoldirilsa, sitata oxiriga, yakunlovchi qo‘shtirnoqdan oldin ko‘p nuqta qo‘yiladi. Agar sitata qilib ko‘chirilayotgan gap yoki tekstning o‘rta qismidan so‘z yoki so‘zlar tushiriladigan bo‘lsa, o‘sha so‘z yoki so‘zlar o‘rniga ko‘p nuqta qo‘yiladi.
3. Sitata matnidagi so‘zlar qisqartirib yozilmaydi.
4. Har bir sitatadan keyin qavs ichida uning manbai ko‘rsatiladi. Agar bir manbadan ketma-ket bir necha sitata olinsa, birinchi sitatada manba to‘la ko‘rsatiladi, keyingi sitatalardan keyin esa, “O‘sha yerda” yoki “Koʻrsatilgan manba, ...– bet” deb yoziladi.
A) 1, 2, 3 B) 2, 3, 4 C) 1, 3, 4 *D) 1, 2, 3, 4

16. Qaysi atama lotincha so‘zdan olingan bo‘lib, asar yoki ma’ruza mazmunini qisqacha yozish demakdir?

*A) konspekt B) metod C) sintez D) snoska

17. Konspektlashtirish haqidagi qaysi fikr notoʻgʻri?

A) Konspekt tuzish o‘qilgan asarni chuqur o‘zlashtirish uchun xizmat qiladi, uni tuzuvchidan o‘rganayotgan masala yuzasidan faol fikr yuritishni talab qiladi, xotirani tarbiyalashda konspekt olish katta rol o‘ynaydi, konspekt to‘g‘ri, maqsadga muvofiq tuzilgandagina o‘z oldiga qo‘yilgan vazifani to‘la uddalay oladi.
*B) Konspektlashtirishning ahamiyati shu qo‘l yozishmalarini keyinchalik ko‘rib chiqish bilan avvallari o‘qigan asar yoki adabiyotlar mazmunini to‘la xotiraga keltirish mumkin, konspekt hajmi jihatidan asosiy matndan bir necha marta katta bo‘lishiga qaramasdan uning mazmuni to‘la saqlanganini, har tomonlama chuqur o‘ylab tuzilishi, shuningdek, originalning asosiy fazilatlarini o‘z ichiga olishi kerak.
C) Konspektni ancha kengaytirilgan tezisga tenglashtirish mumkin, shu bilan birga konspekt manbaning eng xarakterli o‘rinlaridan olingan ko‘chirmalarni ham o‘z ichiga oladi, konspekt tuzish talabadan katta malaka talab qiluvchi o‘quv va ijodiy jarayon bo‘lib, uning mantiqiy, va ijodiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantiradi.
D) To‘g‘ri va ixcham konspektlashtira olish ko‘nikmalari pirovardida ilmiy ishlarga muvaffaqiyat olib borishning garovidir; tematik konspekt yuzasidan ikki bosqichda kechadi: I. Manbalarni ikki maqsadda diqqat bilan o‘qib, o‘rganib chiqish: a) konspekt olish uchun asos bo‘la oladigan ma’lumotlarni belgilab olish odatda, mavzuni mukammal yaratuvchi eng muhim material asos qilib olinadi; b) tezisni yaratuvchi rejani aniqlab olish.

18. Mavzuning ilmiy-nazariy va metodik manbalar o‘rganilib, ishlab chiqilgan, kitob-manbalardan faktlar, misollar ... larga ko‘chirish ishlari bajarilgach, ilmiy tadqiqotga tayyorgarlik tugaydi. Ushbu jumladagi tushirilgan atamani toping.

A) konspekt B) daftarchaga * C) kartochka D) tezis

19. Quyidagi qaysi fikr notoʻgʻri?

A) Ilmiy tadqiqot ishining mavzusini tanlash va reja tuzishda ilmiy rahbar yoki ilmiy maslahatchining oʻrni katta. Muhokama qilib tanlangan mavzu ilmiy-amaliy jihatdan dolzarb boʻlishi lozim.
B) Ilmiy tadqiqot ishiga reja tuzishda Kirishga qoʻyiladigan talablarga, Asosiy qism: bob va boʻlim (fasl)larda yoritiladigan masalalar ilmiy izchilligiga qat’iy amal qilinadi.
C) Xulosada bob va boʻlimlarda koʻtarilgan (hal qilingan) masalalar – yechim-fikrlarning eng yakuniy natijalari ixcham va loʻnda shaklda berilishi lozim.
*D) barchasi toʻgʻri

20. Magistrlik ishidagi “atоqli оtlarni lеksik-sеmantik guruhlarga ajratish, lisоniy tavsiflash, tahlil etish hamda nomshunoslikning fan sifatida shakllanishini ko‘rsatib berish” jumlasi qaysi bandga tegishli?

A) Tadqiqоtning mеtоdоlоgik asоslari *B) Tadqiqot ishining maqsadi
C) Tadqiqot ishining ilmiy ahamiyati D) Tadqiqot ishining vazifalari