1-мавзу. Уй хўжалиги ижтимоий-иқтисодий фаолиятининг назарий-концептуал асослари

Базавий инфляция ва унинг таркиби ўзгариши динамикаси (фоизда, базавий инфляциядаги ҳиссаси)

Инфляция билан пул массасининг ўсиши ўртасидаги тўғри боғлиқликнинг мавжудлигини ифодалайди. Инфляция даражаси энг катта бўлган мамлакатларда ўз навбатида пул массасининг ўсиш даражаси ҳам юқоридир. Мисол учун, Туркия, Украина ва Замбия каби давлатлар ушбу даврда инфляция даражасининг юқорилиги билан ажралиб туради. Ушбу давлатларда пул массасининг ўсиши ҳам юқорилиги кузатилган. Аксинча, Швеция ва АҚШда ушбу даврда инфляциянинг сураъти жуда паст бўлган (пул массасининг ўсиши сингари). Ушбу фактлар Нобел мукофоти совриндари Милтон Фридменнинг таниқли хулосасига асос бўлган: “ Инфляция- бу ҳамиша ва ҳар ерда монетар ҳодисадир”. Айнан шу мавзуларда пул массаси миқдори ва монетар сиёсатнинг инфляция сураътларига таъсирини кўриб чиқамиз.

Инфляция билан пул массасининг ўсиши ўртасидаги тўғри боғлиқликнинг мавжудлигини ифодалайди. Инфляция даражаси энг катта бўлган мамлакатларда ўз навбатида пул массасининг ўсиш даражаси ҳам юқоридир. Мисол учун, Туркия, Украина ва Замбия каби давлатлар ушбу даврда инфляция даражасининг юқорилиги билан ажралиб туради. Ушбу давлатларда пул массасининг ўсиши ҳам юқорилиги кузатилган. Аксинча, Швеция ва АҚШда ушбу даврда инфляциянинг сураъти жуда паст бўлган (пул массасининг ўсиши сингари). Ушбу фактлар Нобел мукофоти совриндари Милтон Фридменнинг таниқли хулосасига асос бўлган: “ Инфляция- бу ҳамиша ва ҳар ерда монетар ҳодисадир”. Айнан шу мавзуларда пул массаси миқдори ва монетар сиёсатнинг инфляция сураътларига таъсирини кўриб чиқамиз.

Пул ва фоиз ставкалари

Бошқа омиллар билан бир қаторда, пуллар ишлаб чиқарувчилар ва истеъмолчиларнинг доимий диққат- эътиборида бўлган фоиз ставкаларининг тебранишига ҳам таъсир кўрсатади. АҚШ да 1960 ва 1970 йилларда узоқ муддатли облигациялар бўйича фоиз ставкаси пул массаси билан биргаликда ўсиб борди. Лекин 1980 йилдан бошлаб фоиз ставкасининг ўсиши билан пул массасининг ўсиши ўртасида ўзаро алоқадорлик йўқола борди. Биз фоизларга оид мавзуларда фоиз ставкаларининг характерини тадқиқ қилганимизда пул ва фоиз ставкалари ўртасидаги боғлиқликни ҳам таҳлил қиламиз.