1-мавзу. Уй хўжалиги ижтимоий-иқтисодий фаолиятининг назарий-концептуал асослари

Иқтисодий адабиётларда “кредит” сўзи лотинча “creditum” - ссуда, қарз сўзидан пайдо бўлганлиги қайд этилади. Айрим иқтисодчи олимлар “credo”, яъни “ишонаман”, деган маънони англатишини қайд этади. Албатта, кредит муносабатларида иштирок этаётган субъектларнинг бир - бирига бўлган ишончи асосий омил ҳисобланади. Бу ерда кредитор, кредитни беришда асосий масала кредит олувчига нисбатан “ишончи” муҳим аҳамият касб этади.

• Иқтисодий адабиётларда “кредит” сўзи лотинча “creditum” - ссуда, қарз сўзидан пайдо бўлганлиги қайд этилади. Айрим иқтисодчи олимлар “credo”, яъни “ишонаман”, деган маънони англатишини қайд этади. Албатта, кредит муносабатларида иштирок этаётган субъектларнинг бир - бирига бўлган ишончи асосий омил ҳисобланади. Бу ерда кредитор, кредитни беришда асосий масала кредит олувчига нисбатан “ишончи” муҳим аҳамият касб этади.
• Бироқ кредит иқтисодий категория сифатида амал қилиши учун биргина ишончнинг ўзи этарли бўлмайди. Кредит ва кредит муносабатларининг вужудга келишида ишонч билан биргаликда шундай бир категория мавжудки, бу кредитор ва кредит олувчи ўртасида ўзаро иқтисодий ҳамкорликни амалга оширишга ундайди. Буни кредитор ва қарз олувчи нуқтаи назардан кўрадиган бўлсак, кредиторни ушбу муносабатларни ривожлантиришига асосий омил бу иқтисодий манфаатдорлик, яъни кредит фоизи ҳисобланади. Қарз олувчи учун эса ишлаб чиқариш жараёнининг узлуксизлигини таъминлаш орқали тегишли иқтисодий манфаатдорликка эришишдир. Деньги, кредит, банки: Учеб. -2-е изд., перераб. и доп./под ред. В.В.Иванова, Б.И.Соколова. -М.: ТК Велби, изд - во Проспект, 2008. -С.410.
•  

Бозор иқтисодиёти шароитида кредитнинг зарурлиги қуйидаги омиллар билан белгиланади:

• кредит муносабатларида иштирок этувчи томонларнинг иқтисодий манфаатдорлигининг таъминланиши. Хусусан, кредитор кредит ҳисобидан фоиз тўловлари сифатида фойда олса, қарз олувчи ишлаб чиқаришнинг узлуксизлигини таъминлаш орқали тегишли фойдани шакллантириш имкониятига эга бўлади;
• иқтисодиётда вақтинчалик бўш пул маблағлари ссуда капитали сифатида жамғарилиб, тегишли мақсадларга йўналтирилади;
• иқтисодиётда ишлаб чиқариш циклининг даврийлиги. Бунда айрим тармоқларда вақтинчалик бўш пул маблағлари вужудга келса, бошқаларида қўшимча молиявий ресурсларга эҳтиёж туғилади, ушбу жараён кредит орқали тартибга солинади;
• ижтимоий такрор ишлаб чиқариш жараёнида қўшимча молиявий ресурсларга бўлган эҳтиёжнинг асосий қисми кредитлар орқали қондирилади.