1-mavzu. Turk tilida ot so’z turkumi (TÜRKÇede iSİM) Tayanch so’z va iboralar

14 - MAVZU. O‘TIMLI VA O‘TIMSIZ FE’LLAR

(GEÇİŞLİ VE GEÇİŞSİZ FİİLLER)
Fe’l tuslanishida ish-harakat o’zak yoki negizda ifodalanadi. Fe’ldan anglashilgan harakat yo tashqariga, yo ichkariga yo’nalgan bo’ladi, ya’ni predmetga harakat tashqaridagi harakatni amalga oshiruvchiga yo’nalgan bo’ladi. Fe’l ot(ega), yoki bo’lmasa boshqa so’zga ta’sir etadi. Shu nuqtai nazardan fe’llar ikki asosiy guruhga bo’linadi: o’timli fe’llar va o’timsiz fe’llar. Bunga fe’lning ma’no jihatdan ham bo’linishi deyiladi. Soddaroq aytganda, ba’zi fe’llar vositasiz to’ldiruvchi oladi, ba’zisi esa olmaydi. Vositasiz to’ldiruvchi oluvchi fe’llar o’timli, vositasiz to’ldiruvchi olmaydigan fe’llar esa o’timsiz fe’llar bo’ladi. Masalan: Barış Bey kitabı açıyor gapida Barış Bey ning qilgan ishi kitar ga ta’sir etmoqda. Shu bois açıyor fe’li o’timli dir. Bu gapdagi kitar so’zi ega amalga oshirgan ishni belgilagan va fe’lning ma’nosini to’ldirib kelgan.