1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

Кўчмас мулкнинг асосий фундаментал хусусиятлари – фойдалилик, фундаменталлик, муқимлик, бетакрорлик, бошқарувчанлик, умрбоқийлик - уни муҳим товар сифатида аниқлайди.
Фойдалилик. Кўчмас мулк объекти турар жой ёки ишлаб чиқариш биноси харидорининг қулайлик ва экологик тозалик борасидаги эҳтиёжларини максимал даражада қондириши керак. Объектнинг фойдалилиги унинг майдон ўлчами, лойиҳаси, атро-муҳит ҳудудининг ободонлаштирилганлиги, жойлашган жойи, асосий конструкцияларнинг материали каби тавсифлари билан аниқланади.
Фундаменталлик. Кўчмас мулк – бу йўқотиб бўлмайдиган, ўғирлаб бўлмайдиган, оддий шароитда синдириб бўлмайдиган товар.
Муқимлик. Кўчмас мулк объектлари ер билан узвий боғланган ва маълум зарар етказмаган ҳолда жойини ўзгартириш мумкин бўлмайдиган объектлардир.
Бетакрорлик. Ҳар бир кўчмас мулк объекти маълум ўзига хос, уни бошқа объектлардан фарқловчи хусусиятларга эга. Бундай белгиларга объектнинг жойлашган ерини мисол тариқасида келтириш мумкин.


Давлат кўчмас мулк иштирокидаги битимларни батафсил регламентлайди. Бу эса кўчмас мулк объекти инфратузилманинг бир қисми эканлиги ва ундан фойдаланиш кўпчилик жисмоний ҳамда юридик шахсларни қизиқтириши билан тушунтирилади.
Қийматнинг ўсиши. Вақт ўтиши билан товар сифатида кўчмас мулк қиймати ўсишининг турғун тенденцияси иқтисодиётда вақт омилининг таъсирини ифодалайди.
Кўчмас мулк иштирокидаги битимлар – бу оддий ҳаракат эмас, балки даромад келтирувчи капитал ҳаракатидир. Кўчмас мулк товарлари ўзининг жойлашган жойи бўйича истеъмол қилинади (фойдаланилади), бу уларнинг иқтисодий характеристикасини – ҳудудий афзаллик, жамоат фикридаги ўзгаришлар, баъзи туманларни бошқасига нисбатан машҳур қиладиган анъаналар кабиларни шакллантиради. Бундан ташқари, ҳар бир субъект (инвестор, харидор) да у ёки бу кўчмас мулк турининг жозибадорлигини аниқловчи хусусий, шахсий ҳоҳиш-истаклари бўлади.
Товар сифатида кўчмас мулкнинг иқтисодий хусусиятларига қуйидагилар киради: пул оқимларининг нотекис тақсимланиши, солиққа солишнинг дифференциацияси, ташқи ҳуқуқлар комбинацияларининг турли-туманлиги, ликвидлилик ва менежментнинг зарурлиги.