1-мавзу. Мулк ва баҳолаш ҳақида умумий тушунчалар

А) 
Т
1
’ 
T
2
’ 
Н
1
’ 
Н
2
’
Талаб 
Эластик талаб 
Б) 
4.3-расм. Нарх эластиклиги 

---

ҳисобланади. Шундай қилиб, эластик талабга эга маҳсулотлар сотувидан олинадиган 
даромад, унинг нархи маълум чегараларда пасайган ҳолатда, ўсиши мумкин. 
Умумий ҳолда нархнинг турли даражаларига боғлиқ равишда талабнинг ўзгаришини 
кўрсатувчи эластикликнинг чизиғи эгри шаклга эга бўлади. Бундан, келиб чиқадики, 
нархлар қанчалик кўп кўтарилса харидор унинг ўзгаришига шунчалик сезувчан бўлиб 
қолади, нархларнинг пасайишида ҳам шу ҳолат кузатилади. 
Агар реализация ҳажмига нарх даражасининг таъсири ҳақида етарли статистика 
мавжуд бўлмаса, у ҳолда нарх эластиклигини эксперементал сотувлар эвазига аниқлаш 
мумкин. Масалан, танланма бозорда қисқа муддат учун таҳлил қилинаётган маҳсулот 
нархи беш фоизга кўтарилади. Агар нархнинг кўтарилиши сотувлар ҳажмига таъсир 
этмаса, ушбу амалиёт барча бозорлар учун қўлланилади. 
Рақобатчилик, иқтисодий ҳолат, давлат бошқаруви омиллари корхона томонидан 
ўзгартирилмайди. Шунинг учун ушбу нархни шакллантириш омилларини имкон қадар 
ўз фойдасига қўллай билиш лозим. Маълумки, харажатлар ҳисобига юзага келадиган 
инфляция маҳсулот нархининг кўтарилишига сабаб бўлади. Воситачилар ҳатти-
ҳаракатларини қуйидагича таърифлаш мумкин: нархнинг шаклланиши савдо 
воситачиларига уларнинг меъёрий даромадларини келтириши, уларни ишлаб 
чиқарувчи ташкилотнинг ҳамкорига айланишига кўмаклашиши ва воситачиларни 
маҳсулотни самарали реализация қилишларини таъминлаши лозим. 
Назорат учун саволлар: 
 
1.
 
Кўчмас мулк бозорининг моҳиятини очиб беринг. 
2.
 
Кўчмас мулк бозорининг қандай турларини биласиз? 
3.
 
Кўчмас мулк бозорининг субъектлари деганда кимлар назарда 
тутилади? 
4.
 
Кўчмас мулк бозорининг инфратузилмаси қандай жараёнлардан 
иборат? 
5.
 
Кўчмас мулк бозорининг сегментланиши нима? 
6.
 
Кўчмас мулк бозори таҳлилининнг усуллари ва жараёнлари ҳақида 
нималарни биласиз? 
7.
 
Кўчмас мулк бозори қандай тиртибга солинади? 
8.
 
Нархни шакллантиришга таъсир қилувчи омилларни айтиб беринг.