1-mavzu: Huquqiy madaniyat va huquqiy tarbiya asoslari fanining asosiy tushunchalari, fanning maqsadi, vazifalari

Huquq doirasidan erkinlikka kelsak,
Kantning tanqid qilish erkinligini birinchi 
o’ringa qo’yadi. Davlatning fuqarosi hukmdorning ruxsati bilan o’z fikrini ochiq-
oydin izhor etishi lozim. Bunda hukmdor o’zining qanday xatti-harakati jamiyatga 
nisbatan adolatsiz bo’layotganligidan xabardor bo’lib turadi. Huquq masalasiga 
kelganda, Kant uning uch kategoriyasini farqlaydi: 
tabiiy huquq, ijobiy huquq, 
adolat. 
Tabiiy huquq
o’z navbatida ikki qismga bo’linadi: 
xususiy huquq va ommaviy 
huquq.
Xususiy huquq
individlar o’rtasidagi munosabatlarni mulkiy nuqtai 
nazardan tartibga soladi. 
Ommaviy huquq
esa davlat va uning a’zolari o’rtasidagi 
munosabatlarni tartibga soladi. 
Feodal tartibsizliklara qarshi Kant hamma uchun umummajburiy bo’lgan 
qonunlarni ko’ndalang qo’yadi. U mulkchilikdan, taraflarning teng xususiy, huquqiy 
munosabatlardan kelib chiqadigan tartibni yoqlaydi. Ommaviy huquqning markaziy 
instituti davlatda konstitutsiyani qabul qilishda xalqning ishtiroki hisoblanadi. O’z 
mazmuniga ko’ra xalq suverinnitetining rivojlanib boruvchi demokratik g’oyasi 
sanaladi. har bir individ o’z hatti-harakatlarini faqat o’zi belgilaydi. Xalqning oliy 
qadriyati davlat fuqarolarining erkinligi, tengligi va mustaqilligi deb biladi. Kant 
xalq suveriniteti tamoyilini targ’ib qilish bilan birga, uni keng talqin qilinishiga 
qarshi chiqadi. Uning isboti tariqasi fuqarolarni aktiv hamda passiv (saylov 
huquqidan mahrum bo’lganlar) kabi turlarga ajratadi. Passiv fuqarolar — faqat 
yashash uchun qayg’uruvchilar, ya’ni boshqalarning topshiriqlarini bajaruvchilar 
hisoblangan jamiyatning quyi qatlamidir. 
Kantning ta’kidlashicha, har qanday 
davlat uch hokimiyatdan tashkil topadi. Bular: qonun chiqaruvchi (xalqning 
irodasiga tegishli), ijro etuvchi (qonun chiqaruvchi oliy hokimiyatga va