1-Мавзу: “Электрон бизнес асослари” фанининг предмети ва билиш усуллари (2 соат)

Guruxlashtirish.
Elektron savdo keyingi strategiyasi – bu “guruxlashtirish ”, maxsulotlar va xizmatlar aloxida emas gurux xolida tavsiya qilinadi. Bunday amaliyot axborot maxsulotlarini sotishda keng tarqalgan : Internet Explorer, Windows sistemasi bilan bir guruxda – bunday strategiya qonuniyligi Microsoft ustidan monopoliyagaqarshi davrining boshlang’ich paytidir. Bunday guruxlar xaridorlarga bir maxsulotni olib, ikkinchisini ishlata olmayotganda, juda qiyin bir paytda paydo bo’ladi.
Guruxlashtirish ayniqsa dastur savdosida e’tiborlidir, chunki dastur ta’minoti va orgtexnika bir- biriga bog’liq yoki aksincha boshqa dastur va qurilmalarga mos emas. Masalan, ko’plab kompyuter o’yinlari faqatgina pristavkalar qo’yilganda ishlaydi : Matn prostessorlari bir-biriga mos kelmaydi.
Internetdagi sotuvchilarning asosiy qiyinchiligi shundaki. internetga “o’ylab topilgan “, o’zigaxos xaridorlar bilan to’qnashadilar. Boshqacha aytganda, iste’molchilar nima xoxlashlarini yaxshi biladilar va Internetni eng yaxshi shartnoma tuzish uchun ishlatadilar.
Bu esa o’z vaqtida cheklashlarga olib keladi, oddiy reklama jarayonida yuzaa kelmaydi. Shunday qilib xaridor unganima kerakligini, vaqtdan yutishini reklama vaqt sarflamasligini yaxshi biladi.
Shuning uchun “on-layn “ tizimida ishlovchi sotuvchilar xaridorlarga ma’lumot berishning boshqacha yo’llarini topishlari zarur, xaridorni boshqalar izlayotgan, raqobatchilar orasida ajralib turadigan xaridlar qilishga turtki berishlari kerak. Maxsulot va xizmatlar guruxi “ qimmat paket ” xosil qilib maqsadga etishga yordam beradi. Xaqiqatdavirtual gurux “xaqiqiy ” guruxdan osonroq, chunki maxsulotlarni joyida qadoqlish shart emas, “paket” ni ichidagini xaridorni talabiga qarab o’zgartirish mumkin. Bunday gurux Micrisoft dagidan dastur ishlab chiqaruvchilaridan farq qiladi. Bunda tashkilotlar o’rtasida marketologlar so’ziga “chorraxadagi xarakat” amalgaoshiriladi.
“Chorraxadagi xarakat ” bozordagi strategik tuzilmadir, bunda bozorni egallab to’g’ridan –to’g’ri raqobat bo’lmaydi. Boshqacha aytganda 4 tomonlama xarakat bir yoki undan orqiq firmalar umumiy bozorga yaxshi Foydali xizmat qilish uchun birlashadilar. Masalan, bozorning yoshlarga xizmat qiladigan qismiga tez xizmat ko’rsatadigan kafe restoranlarni ishlatadilar.
4 tomonlama tarketing unchalik qimmat bo’lmagan foydali ko’p vaqt olmaydigan xaridorlar yuqori darajada ishonadigan turi. Lekin, bu xam marketing ning qiyin formasi.
Birinchidan, sotuvchi va ishlab qchiqaruvchi sheriklarni to’g’ri tanlashi kerak.
Ikkinchidan, komandada birga ishlamoqchi bo’lgan tashkilgot bilan 4 taraflama xarakat to’g’rini tanlashlari kerak.
Xar ikki xarakat xaem bir-biriga bog’liq va qiyin vazifadir, chunki parametrlar tizimini narxlash va taxlil qilish kerak, bu esa mijozning maqsadlariga mos keladimi
Maxsulotlar bir-biriga qay darajada mos keladi ?
Qaydarajada maxsulot va 4 tomonlama xarakat to’g’ri bir-biriga mos keladi?
Qimmat markadagi maxsulot ishlab chiqaruvchi va savdogar 4 tomonlama xarakning texzkor va o’rtacha ta’sirini ko’rib chiqishini xoxlaydi. Masalan bu maxsulot diferenstiyasi darajasiga qay darajada ta’sir ko’rsatadi. Yomon o’ylangan 4 tomonlama xarakat, masalan vaqtinchalik sotuvni ko’paytirish va maxsulot marksining uzoq vaqt saqlanishiga yomon ta’sir ko’rsatishi mumkin, b
Unda u foydadan ko’ra ko’proq zarar keltiradi.
Ikkinchi tomondan “yaxshi ” xamkorlar bilan birlashishi biror savdo belgisiga qo’shimcha sarflarsiz, o’zi xaqida yaxshi fikrlar uyg’onishiga sabab bo’ladi.
Marketingning bu ko’rinishi jismoniy cheklovlar qiyinlashtiradi : Iste’molchi xaqiqiy xaridga qadar maxsulotni ko’rishni va 4 tomonlama xarakatni ishlatyotgan tao’shkilot transport va boshqa chiqimlarni bilishi kerak.