shop-bot lar on-layn rejimida sotib olayotgan xaridorlar orasida juda ommalashgan. 2003 yili Angus Read maslaxat firmasi tomonidan o’tkazilgan tadqiqotlarga ko’ra AQSh dagi yollanma ishchilarning 1000 tadan 67%i shop-botdan foydalanadilar. Bu son yangiliklar va sport saytlariga kiruvchilardan ozgina kam xolos. Sotuvchir berilganlarga ko’ra narx belgilaydi, agar ular talab oshayotganini ko’rishsa narxni orttiradi.
shop-bot lar asosan bir turli tovarlarga ixtisoslashgan bo’lsa xam bu texnologiyani murakkabroq uchun xam ishlatmaslikka sabab yo’q. Masalan Mortgage bot. com iste’molchilar uchun turli ippoteka –bank kreditorlarning turli parametrlarini taqqoslaydigan birinchi veb sayt deb xisoblanadi. Bu saytda prostent stavka va yigimlari taqqoslanadi, narxlar xaqida kerakli axborot ni ishlashi ta’minlanadi –ya’ni turli kreditorlar bilan ishlash afzalliklari solishtiriladi. Natijalar ularni oson taqqoslash imkonini beruvchi formatda berirladi. ””Unumli qidiruv ippoteka bilan xaridor uchun “”on-layn rejimida qidirish vaqtini qisqartiradi, va oxir oqibat iste’molchi eng kam prostentli qarzni topadi”, -deydi Skot Xerr, M&I Morgage Corporation Morgagebot. com firmasining prezidenti –“Agar biz iste’molchilarga kreditor “on-layn ” rejimida yaxshi narxni taklif qilayotganini bildirsak, bo’lgusi qarz oluvchilar qidirishga kam vaqt sarflaydilar va imkoniyatlarini taqqoslashga ko’p vaqtlari qoladi. Odatda, Morgagebot. com yordamida”on-layn”qidiruvi bir minutdan akm vaqt oladi. Kompaniyaning aytishicha, qulda qidirish o’rtacha 30 minut vaqt olar ed i.
Shunisi qiziqki, taqqoslashga sayt o’zini kam qo’shadi, xolbuki sayt kreditorlarni xech qanday garazsiz qidirish bilan shugullanishi aytilgan.
“Biz bu texnoloogiyani kengaytirish va iste’molchilarga “on-layn ” rejimida eng yaxshikreditorlar xakida begaraz axborot berishni maqsad qilib qo’yganmiz”-deydi Xepp.Lekin men iste’molchilarda bu borada ikkilanishga jiddiy sabablar borligini keyinchalik aytaman.
Lekin, sotuvchilar xam foyda ko’radilar.
So’zsiz. iste’molchilar “on-layn “ rejimi yordamida xarid qilar ekanlar yutadilar. Boshlanishiga aytish kerakki, sotuvchilar xam yutadilar, chunki bir-birlaring narx siyosatlarini kuzatishga kamroq vaqt sarflaydilar va ularning ozgina ko’tarilgan narxlarni oson bo’ladi.
Yana sotuvchilar “on-layn “da sotayotib ana’naviy savdo bilan taqqoslaganda ularda kim ularning sayti bilan qiziqayotganligini aniq aniqlab olishlariga imkoniyatlari bor.
Berilgan veb-sayt demografiyasiga muvofiq personifikastiya. Ya’ni bu veb saytdan foydalanuvchi xaqida qisqacha tasavvur tuzish, uning faoliyat doirasini aniqlashni amalgaoshirish mumkin.
Keyin korrelyastiya (foydalanuvchilarning afzal ko’rgan narsalarini taqqoslash va bu korrelyastiyaga asoslanib takliflar kiritish masalan –Barnes& Noble va Firefly shu prinstip asosidakitob sotib olishnitaklif qiladigan sistemani yaratdilar )o’tkazadilar.
Personifikastiya texnologiyasidan foydalanib, sotuvchi konkret odamning u xaqidagi axborotga asoslanib, xoxishigamos keluvchi taklifni shakllantirishi mumkin. U narxni xam personalizastiya qilishi mumkin. Personifikastiyalash texxnologiyasining moxiyati shundaki, u iste’molchi shu maxsulotni sotib olishni qanchalar xoxlashinianiqlash imkonini beradi, mos keluvchi narxni belgilaydi yoki taklifni mijozning istaklariga javob beradigan qilib o’zgartiradi.
Elektron savdoda personifikastiya texnologiyasi bir necha darajada foydalaniladi.
Birinchidan sotuvchidan “birichi darajali narx diskrimianstiyasi ”strategiyasini qullaydilar, ya’ni turli xaridorlarga, ularni identifikastiya qilgach tovarni turli narxlarda sotadilar.
Ikkinchidan sotuvchilar elektronsavdo yordamida tovar va xizmatlarni akm chiqim bilan ba’zan esa umuman chiqimsiz rastomizastiyaqiladilar.
Uchinchidan, bu texnologiya tufayli sotuvchi xaridorlar xaqida ma’lumot yigib, avval risk bilan operastiyalar –masalan qimmatbaxo avtomobil sotaytib uni xaydab sinab ko’rish (test-drive) ni tashkil qilishda aldanib qolish yoki o’smirlaning bezoriligiga uchrashdan tashvishlanmasligi mumkin.
Elektron savdo iste’molchi xaqida maxsus ma’lumot berib. katta imkoniyatni beradi.
Foydalanuvchilar saytgakirayotib odatda. registrastiyadan o’tishadilar (ko’p kompaniyalar yoki registrastiyadan o’tishnitalab qiladilar yoki o’zi xaqida ma’lumot qoldirishgaragbatlantiradilar), sotuvchi berilgan vaqtda kim uning ma’lumotlar omboriga kirganini aniq biladi. Bu sotuvchilargao’zlarining takliflarini shakllantirishga va ma’lum mijozlar uchun baxo belgilashda yordam beradi. Xuddi shu ma’lumotlar (masalan, bundan avvalgi xaridor tajribasiga asoslanib ) xaridorgakeyigi safar qanday tovarlar va xizmatlar kerak bo’lishini aniqlab. oldindan bu tovarlarni ulargataklif etish uchun foydalanish.
Keyingi yillarda sotuvchilar va marketing xizmatlari tomonidan iste’mochilar xaqidagi maxsus axborotlarni o’z ichiga olgan katta miqdoridagi ma’lumotlar omborlari (baza dannыx )yaratganlar (masalan turli iste’mol kartochkalari –ular tovarlarni ma’lum bir skidka (chegirma )bilan sotib olish xuquqini beradi va mijozlar tomonidan magazinga tashrif buyurish chastotasini stimullashtiriladigan (rag’batlantiriladigan ) dasturlarni yara- tganlar. )Hozirgi vaktda British Teklecom va Britaniya pochta xizmati kabi kompaniyalar firmalarga potenstial iste’molchilarni aniklash va individual takliflar ishlab chikish buyicha texnologiyalarni taklif kilmokdalar.
Bu texnologiyalar mijoz xaqida yanada aniqrok ma’lumotlar olishda ishlatilishi mumkin. Bu marketing «yakkama-yakka» yoki itaruvchi (push)marketingdir.
Experion agentligi bozorga elektron savdosi bilan shug’ullanuvchi sotuvchilarga iste’molchilarga darhol tanib oladigan Yangi dasturni chikardi. Savdogarda mijoz xakida anik ma’lumotlar; uning tulash imkoniyati u yoki bu tovarga bog’liqligi haqida ma’lumotlar paydo bo’ladi.
Bu sayt sotuvchining mijoz talablariga maksimal darajada javob bera olishini ko’zda tutgan.
Moliya kompaniyalari straxovaniyaning yanada foydali shartlarini taklif qilib, konkret mijozlar uchun investistiya programmalarni ishlab chiqib bunday dasturlardan faol foystdalanadilar deb umid qilinmoqda.
“Sandi Time”ga intervyusida Experion vakili Richard Fidis dedi: potenstial imkoniyatlar chegaralanmagan. Xaridorlar narxning kamayishidan va maxhsus takliflardan yutadilar. Siz ko’rishingiz mumkinki, agar maxsus kredit kartani pastroq prostent stavaksi biln sotib olsaingiz, xaridingi0zga chegirma berish taklifini beradilar. kompaniyalar o’z takliflarini yanada puxtaroq yarata oladilar, chunki buyurtma orqalitovarlar sotish bugungi k4ndagi tabiiy prog7ressni ifoda etadi. Shuning uchun 14 yoshli o’smirlarga qimmatbaho mahsulotlarni yoki biznesmenlarga kompyuter o’yinlarini skidka blan chegirama qilish ma’nosizdir. Yaxshi fikrlanmagan strategiya o’tmishga ketdi.
Xuddi shunga o’xshash texnologyalar AQSh da ishlatilmoqda – Shapiro& Varian (1999) aytadiki”on-layn ”rejimida savdo qilish qilish etkazib beruvchi bex15-№ x 15amalda barcha sotuvchiga individual narxda sotish imkonini beradi.
Personizastiyalashgan narx xosil qilish kengsh qulolanila boshlandi.
Masalan AQSh da dastur ta’minoti bilan savdo qiluvchi broad Visionkompaniyasi Retail commerce Suit ni taklif qiladi, Bu ulrning aytishicha elektron savdo ishtrokchisiga dinamik narx hsil qilish : turli xaridorlardan bir –xil tovar uchun turlicha narx olish imkonini beradi.
