1. Material-texnik ta`minotini asosiy vazifalari

ATKlarida Moddiy-texnika ta`minoti
Reja:


1. Material-texnik ta`minotini asosiy vazifalari.
2. Transport vositalarini ehtiyot qismlar va materiallar bilan ta`minlash.
3. Avtotransport korxonalarida ehtiyot qismlarni saqlashni ta`minlashni tashkil etish va boshqarish.
4. Suyuq yonilg`i, suyultirilgan va siqilgan gazlarni, moylash materiallarini, shinalarni tashish, saqlash va tarqatish.
5. Yonilg`i-moylash materiallarini tejash yo`llari.


Tayanch so`z va iboralar
Material-texnik ta`minotini asosiy vazifalari. Transport vositalarini ehtiyot qismlar va materiallar bilan ta`minlash. Avtotransport korxonalarida ehtiyot qismlarni saqlashni ta`minlashni tashkil etish va boshqarish. Suyuq yonilg`ini tashish, saqlash va tarqatish. Suyultirilgan va siqilgan gazlarni tashish, saqlash va tarqatish. Moylash materiallarini tashish, saqlash va tarqatish. Shinalarni tashish, saqlash va tarqatish. Yonilg`i-moylash materiallarini tejash yo`llari.


Avtomobil transportini yonilg`i-moylash materiallari bilan ta`minlash va ularni tejash yo`llari
Avtomobillarni yonilg`i sarfiga ta`sir etuvchi asosiy omillar. YOnilg`i sarfiga ta`sir etuvchi omillar dvigateldagi va transmissiyadagi mexanik yo`qotishlar hamda avtomobil harakatida sodir bo`ladigan qarshiliklarni yengish bilan bog`liqdir.
YOnilg`i sarfi harakatlanishdagi qarshiliklarni yengish, g`ildirash, aerodinamik va inertsiya kuchlarini yengishga yo`naltirilgan. Avtomobilning yonilg`i muvozanati quyidagi ifoda bo`yicha tavsiflanadi:
Q∑ =Q<sub>dv</sub> + <sub>f</sub> +Q<sub>tr</sub> +Qvv + Qg + Qa
Bu yerda: Q∑-avtomobilning harakatlanishi uchun umumiy yonilg`i sarfi; Q_d—dvigiteldagi issiqlik va mexanik yo`qotishlarni yengish; Q<sub>f</sub>—g`itdirash qarshiligin yengish; Q_t-rtransmissiyadagi mexanik yo`qotishlarni yengish; Qvv—aerodinamik qarshilikni yengish; Qg—avtomobil inertsiya kuchiniengish; Qa—koptarilish va pastga tushishlarni yengish uchun yonilg`i sarfi.
Engil avtomobilning yonilg`i muvozanati dvigatel quvvatining 60% i qarshiliklarni yengish uchun sarflanadi. Avtomobil transmissiyasiga yetkazib beriluvchi samarali quvvat (40 km/soat tezlikda) 21% ni tashkil qiladi. Transmissiyadagi mexanik yo`qotishlar 10-15% dan iborat.
Avtomobilning og`irligi va tuzilishiga bog`liq bo`lgan harakatlanishdagi qarshiliklar yonilg`i sarfiga salmoqli ta`sir koprsatadi. YUk avtomobilini tekis yo`lda 60 km/soat tezlik bilan harakatlanishidagi yonilg`i muvozanati quyidagicha tavsiflanadi: Q<sub>A</sub> q 38%, Q, q 28%, Q<sub>Ir</sub> q 10%, Qvv q 24%, yengil avtomobilning harakatlanishida esa Q<sub>di</sub> q 61%, Q<sub>f</sub> q 17%, Q<sub>ir</sub> q 10%, Qvv q 12%.
Avtomobilning shahar sharoitidagi harakatlanishida quvvatning 55% i avtomobilning tezlanishi uchun, 32% i g`ildirash qarshiligini yengish uchun, 13% i aerodinamik qarshiliklarni yengish uchun sarflanadi.
Avtomobillarning yonilg`i-iqtisodiy koprsatgichini oshirish, odatda avtomobilning og`irligini kamaytirish, dvigatel va transmissiyaning foydali ish koeffitsientini oshirish, g`ildirash va aerodinamik qarshilikni kamaytirish yo`li bilan amalga oshiriladi.