1-маъруза. Мавзу: Хусусий микробиология. Йирингли- яллиғланиш ва жарохат юқумли касалликларини келтириб чиқарувчи микроорганизмлар

Граммусбат коккларга қуйидаги оилалар киради: Micrococcaceae, Streptococcaceae, улар ҳужайра деворининг 90%и пептидогликан моддасидан иборат.

Стафилококклар
Micrococcaceae, оиласига одам учун патоген бўлган қуйидаги уруғлар киради - Staphylococcus, Micrococcus ва Stomatococus.Улар бир бирларидан биокимёвий хусусиятлари бўйича фарқланади.
Классификацияси Staphylococcus, уруғига хозирги кунда 20 ортиқ турлар киради ва икки гуруҳга бўлинади
Стафилококклар энг кўп тарқалган микроорганизмлардан ҳисобланиб, одам ва ҳайвонларда касаллик келтириб чиқаради. Staphylococcus уруғига мансуб коккларни биринчи бўлиб Р.Кох (1878 й.) ва Л.Пастер (1880 й.) аниқлаган. Ф.Розенбах (1884 й) эса беморларнинг йирингли яллиғланиш ўчоғларидан топиб, унинг асосий биокимёвий хусусиятларини ўрганган.
Морфологияси. Стафилококклар юмалоқ бўлиб, диаметри 0,8–1,0х0,5–1,5 мкм. Суртма тайёрлаб микроскопда кўрилганганда улар узум шингилига ўхшаб кўринади Стафилококк хивчинсиз, ҳаракатсиз, капсула ва спора ҳосил қилмайди, Грам усулида мусбат бўялади. Асосан патоген турлари нозик капсулага эга.
Ўсиши. Стафилококклар нафас олишига кўра факультатив анаэроб, улар озиқ муҳитларга талабчан эмас. рН 7,2–7,4 ва 37^ºС ҳарорат уларнинг ўсиши учун қулай шароит, лекин 10^ºС дан 45^ºС гача бўлган ҳароратда ҳам ўсиши мумкин. Бульонда (ГПБ) бир хил қуйқа ҳосил қилиб кўпаяди. Стафилококклар ГПА думалоқ, четлари текис, диаметри 1–4 мм бўлган ялтироқ S-шаклдаги колониялар ҳосил қилади .
Уй шароитида етарли ёруғлик ва ҳаво бўлган хонада стафилококклар оқ, баъзан тилла ранг ёки лимонга ўхшаш сариқ липохромлардан иборат бўлган пигментлар ҳосил қилади. Улар сутли ва картошкали агарда 20–25^ºС да тез ҳосил бўлади. Колониялар ранги улар таркибидаги пигментларга боғлиқ. Стафилококклар асосан, S-, баъзан R-, G- ва L- шаклидаги колонияларни ҳам ҳосил қилиши мумкин. Патоген стафилококклар қонли агарда эритроцитларни гемолиз қилиш хусусиятига эга.
Биокимёвий хусусияти. Стафилококкларнинг ферментатив хусусияти яхши ривожланган бўлиб, оқсил ва қандларни парчалайдиган ферментлар ажратади. Лактоза, глюкоза, маннит, мальтоза, сахароза ва глицеринни кислотагача парчалайди, лекин газ ҳосил қилмайди. Патоген турлари бир қатор патогенлик ва ҳимоя ферментларини ишлаб чиқаради: каталаза -лактамаза, гиалуронидаза, плазмакоагулаза, протеиназа, фосфатаза, ДНКаза, липаза ва лейцитиназа ва ҳ к.