1. "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"da oila masalalari. " hayot va turmush odobi

Eksternat - oliy ta‘limning tanlangan yo`nalishi (mutaxassisligi) bo`yicha kasbiy ta‘limga muvofiq fanlarni mustaqil o`zlashtirish va ta‘lim muassasasida davriy (joriy, yakuniy) attestatsiyadan o`tishdan iborat.
Masofaviy ta‘lim – oliy ta‘limning kasbiy ta‘lim dasturini ish faoliyatidan ajralmagan holda, ta‘lim muassasasidan uzoqda zamonaviy axborot texnologiyalari va teletarmoqlar texnikasi vositasida o`zlashtirishdir.
49. O'qituvchipedagogikdiagnostikavakoreksiyafanidaolibboriladiganilg'org'oyalarto'g'risida Demak, diagnostika va o`zini-o`zi diagnostika qilish zamo­naviy diagnostika har bir pedagog va rahbarning faoliyatiga aniqlik kiritadi, ularni ta`lim-tarbiya va metodik jarayon­ni jadallashtirishga qaratilgan ko`pgina amaliy vazifalarni hal qilishga yo`naltiradi.
Diagnostika qilish boshqaruv piramidasini ag`darib tashlaydi va pedagog shaxsini uning kasbiy ehtiyojlari va talablari bilan birga birinchi ustunga chiqaradi.
Rahbarlar, pedagoglar va o`quvchilar faoliyatining diagnostikasi va o`zini-o`zi diagnostika qilish muammolari boshqaruv, ta`lim-tarbiya berish hamda o`qituvchi va rahbarlarning malakasini uzluksiz oshirish tizimi bilan bog`liq masalalarni echishda o`ta dolzarb va ahamiyatli bo`lib hisoblanadi. Diagnostika bolalar va pedagog kadrlar bilan ishlarni tashkil etishda, ularni rivojlantirish va metodik ishlar tizimining samaradorligini oshirishda ilmiy yondashuvni ta`minlaydi.
50. O'quvtarbiyajarayonidapedagogikdiagnostika
Diagnostika - (yunon tilida: «dia» - “shaffof”, «gnozis»-«bilim» degan ma'noni bildiradi) o'rganilayotgan obyekt yoki jarayon to'g'risida aniq ma'lumot olishning umumiy vositasi bolib xizmat qiladi. Agar diagnostika (tashxis) ning ahamiyatini tibbiyot sohasi nuqtayi nazaridan qarasak, kasallik, uning belgilari va uni kelib chiqish sabablari to'g'ri aniqlansa davolanish natijasida bemorning tuzalib ketishiga ishonish mumkin. Xato diagnoz esa faqat shifokorlarning harakatini yo’qqa chiqarib qolmav, kasalning tuzalish imkoniyatini ham susaytirishi mumkin. Tana salomatligi to'g'risida aytilgan shu fikrlar ruhiy sogliqqa ham xuddi shundav aloqadordir. Shuning uchun diagnostika yuksak malaka va javobgarlikni talab qiladigan faoliyatdir.
Pedagogik diagnostika yordamida ta'lim-tarbiya jarayoni tugri taxlil etiladi va uning samaradorligi tugri baxolanadi. Boshkacha kilib aytganda, pedagogik diagnostika orkali ta'lim ob'ekti, ta'limiy tushunchalar qaydarajada uzlashtirilganligi taxlil etiladi, butun ukuv kursini, ukuv dasturlarinrini uzlashtirish darajasi baxolanadi. Pedagogik diagnostka muxim axamiyatga ega. U uquv-tarbiya jarayonini yaxshilashga xizmat kiladi, ta'limiy faoliyat natijasida erishilansamaralarni xolislik bilan belgilab beradi, yul kuyilgan kamchilik va nuxsonlarni bartaraf etishga yul ochadi, pirovard natijada ta'limning takomillashib borishiga ijobiy ta'sir kiladi. Pedagogik diagnostika tarixiga nazar tashlasak utgan asrlarda u faqat o’quvchi bilimini baxolash orqali amalga oshirilganini kuzatamiz. Maktabgacha ta'lim muassasasi, umumta'lim maktablaridagi ‘quv-tarbiya jarayoni bolalaming qobiliyati va layoqatlarini har tomonlama rivojlantirishga, ular shaxsini shakllantirishga qaratiigan.
51. O'quvchilarnikasbgayo'naltirishdapedagogikdiagnostika O`quvchilarni kasb-hunarga yo`naltirish va psixologik-pedagogik tashhis markazlari Respublikamiz mustaqilligi yillarida ta`limda amalga oshirilayotgan islohotlarning hosilasi sifatida O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 13 maydagi «O`zbekiston Respublikasida umumiy o`rta ta`limni tashkil etish to`g`risida»gi 203-sonli Qaroriga asosan tashkil etilgan.Markaz o`quvchilarni kasb-hunarga yo`naltirishda ularning qobiliyati va moyilliklarini aniqdaydi. U bolani 6 yoshidan boshlab, ta`limning maktab bosqichiga psixologik, jismoniy va aqliy rivojlanganligini hisobga olgan holda tayyorligini belgilaydi. Iqtidorli bolalarni kashf qilish, o`quvchilarni har yili tibbiy-pedagogik tekshiruvdan o`tkazish, ota-onalarga bolalarni o`qitish, tarbiyalash, kasb-hunarga ilmiy jihatdan to`g`ri yo`nalishlar berishga yordamlashish kabi muhim vazifalar ham markaz faoliyatiga kiradi. SHu asosda o`quvchilarning ijtimoiy moslashuvlarini to`g`ri tashkil etish, 9-sinflarni bitirgan yoshlarni akademik litsey, kasb-hunar kollejlariga oqilona yo`llash kabi masalalarni psixologik-pedagogik va tibbiyot nuqatai nazaridan to`g`ri hal qilib berish ishlari amalga oshiriladi.
52. O'quvchilarningaqliyvaaxloqiyrivojlanishdiagnostikasi Shaxsning shakllanishida unga berilayotgan ta’lim-tarbiyaning mazmuni, metodlari va vositalari bolannig yosh hususiyatlariga muvofiq kelishi muhim sanaladi. O’qituvchi o’quvchilarning ruhiy hususiyatlarini bilishi, ma’lum yoshdagi o’quvchilarning diqqat hotira, tafakkur layoqatlarini inobatga olishi asosida faoliyat tashkil etishi lozim. Shaxsning aqliy va jismoniy kamolotida doimo ilgariga qarab rivojlanish ro’y beradi. Bolaning jismoniy va ruhiy kamoloti qaror topib borar ekan, bir qancha bosqichlarni bosib o’tadi Bu o’ziga hoslik rivojlanish jarayonida yaqqol namoyon bo’ladi. yosh hususiyatlarni hisobga olish, bola hususiyatiga moslashish emas, balki shu yosh davrida bola imkoniyatlarini hisobga olgan holda ta’lim va tarbiya ishlarini tashkil etish demakdir. SHundagina Shaxs rivojlanishiga tarbiyaning ta’siri samarali bo’ladi.Tibbiyot, odam anatomiyasi, yosh fiziologiyasi va maktab gigienasi, psihologiya hamda pedagogika fanlari asoslariga ko’ra bolaning yosh davrlarini quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin. A. Avloniyning «Turkiy guliston yohud axloq»dan Axloq. Insonlarni yaxshilikka chaqiruvchi, yomonlikdan qaytaruvchi ilmdur. Yaxshi xulqlarning yaxshiligini, yomon xulqlarning yomonligini dalil va misollar ila bayon qiladurg’on kitobni axloq deyilur.
53. Pedagogikdiagnostikaasosidauzluksizta'limdatarbiyaviyishlarnirejalashtirish Respublika uzluksiz ta’lim tizimi –shaxsga ta’lim berish, unda ma’naviy axloqiy sifatlarni shakllantirishga yo’naltirib, o’zaro mantiqiy izchillik asosida, oddiydan murakkabga tomon rivojlanib boradigan bir-biri bilan bog’langan bosqichlarni ifodalovchi tarkibiy va tashkiliy elementlar majmui.Ta’lim-tarbiya jarayonining izchil, uzluksiz, tizimli hamda aniq ijtimoiy maqsad asosida tashkil etilishi, mazkur jarayonda, fanlararo aloqadorlik, shuningdek, dunyoqarashni shakllantirishda samarali sanaluvchi barcha mavjud omillarning birligiga tayangan holda ish ko‘rish ko‘zlangan maqsadga erishishning kafolatidir. Tashxis markazlarining bola tarbiyasida tutgan o‘rni va ahamiyati o‘quvchilami kasb-hunarga yo‘naltirish maqsadida psixologik-pedagogik tashxis markazlari Respublikamiz mustaqilligi yillarida amalga oshirilayotgan islohotlaming hosilasi sifatida
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-vil 13-maydagi “O‘zbekiston Respublikasida umumiy o‘rta ta’limni tashkil etish to‘g‘risida”gi 203-sonli Qaroriga asosan tashkil etilgan. Tarbiyaviy ishlar tizimi ma‘lum vazifani bajaradigan, tuzilish jihatdan o`zaro bog`liq bo`lgan ko`plab qismlarni o`z ichiga oladi. Tarbiyaviy tizim barkamol avlodni, yuksak axloqiy fazilatli mutaxassislarni shakllantirish maqsadiga bo`ysundirilgan, o`zaro bir-biriga bog`liq va mos keladigan shakl, usul va vositalarning yaxlit birligidan iborat. Tizim tarbiya jarayonini boshqarish imkoniyatini ham o`z ichiga oladi. Tizimning qismlari o`zaro bir-biriga ma‘lum darajada bog`liq bo`ladi. Bu qismlar biri ikkinchisidan ajralgan holda emas, balki ma‘lum bir aloqada mavjud bo`ladi. Masalan, yaxlit pedagogik jarayonda faqat ma‘naviy-axloqiy tarbiyagina emas, balki aqliy, huquqiy, iqtisodiy, ekologik, estetik va mehnat tarbiyasi ham amalga oshiriladi. San‘at asarlaridan magistrantlarga axloqiy tarbiya berish maqsadida foydalanish, yoshlarga estetik jihatdan ta‘sir o`tkazish, ularning aqlini o`stirish, mehnatga o`rgatish uchun ham imkoniyatlar yaratadi.
54. Pedagogik diagnostika darajalari Pedagogik diagnostika turli bosqichlarda amalga oshiriladi. N.K. Golubev va B.P. Bitinas pedagogik diagnostika qilishning quyidagi darajalarini umumiy shaklda ta`riflaydilar.
Birinchi bosqich - komponentalik diagnostika.
Ma`lumki, har qanday pedagogik holat va pedagogik jarayon ko`p sonli xususiyatlar, belgilar, o`lchamlar bilan tavsiflanadi. Ob`ektning alohida komponentlarini ajratib, keyin ularning ba`zilarini tavsifini olganda, pedagog komponen­talik diagnostikani amalga oshiradi. Biroq komponentalik diagnostika beradigan istiqbollar har doim ham to`la amalga oshavermaydi va past amaliy ko`rsatkichlarga ega bo`ladi. Dia­gnostika amaliy ahamiyatga ega bo`lishi uchun uni davom ettirish lozim.
Ikkinchi bosqich - tuzilmaviy diagnostika.
Tuzilmali diagnostika bosqichiga o`tish pedagogning vazifasini murakkablashtiradi. U pedagogik jarayon alohida komponentlarining holatini aniqlashdan ular orasidagi aloqalarni aniqlashga o`tadi. Boshqacha aytganda, ushbu bosqichda jarayonning to`zilmasi aniqlanadi, demak, pedagogik jarayon alohida komponentlari orasidagi bog`liqlikning turli darajalarini aniqlash uchun taxminlarni ilgari surish imkoniyati paydo bo`ladi. Guruhdash o`rniga tahlil usullari kelib chiqadi, ular ob`ektning alohida tomonlarini shakllantirish uchun tanlangan sharoitlarning to`g`riligi va natijaviyligi orasidagi bog`liqlikning mavjudligini tasdiqlash yoki inkor qilishga imkon beradi. Diagnostikaning bu bosqichida o`lchamlar soni qisqaradi (asos qilib olingan ba`zi o`lchamlar chiqarib tashlanadi, boshqalari umumlashtiriladi). Demak, natijalar amalda qo`llanilishiga yakin bo`ladi. SHunga qaramay, faqat keyingi bosqichda diagnostika tugallanganlik ko`rinishiga ega bo`ladi.
Uchinchi bosqich - tizimli diagnostika.
Bu diagnostika turi pedagogik jarayon alohida taraflarining vazifasini bugun tizimli holat hamda ushbu jarayonni rivojlantirish vazifasi sifatida aniqlashga imkon bera­di. Ushbu bosqichda nafaqat alohida komponentlar orasidagi aloqalarning to`la ko`rinishi namoyon bo`ladi, balki turli pe­dagogik tizimosti holatlarning o`zaro bog`liqligini aniqlash vazifasi ham qo`yiladi. Ko`p vaqtlar mobaynidagi kuzatish tanlanma tadqiqotlarining o`zini mujassamlashtiradigan pedagogik diagnostika qo`yilgan maqsaddan tortib yakuniy natijaga erishishgacha bo`lgan pedagogik vaziyatlar zanjiri qay darajada rivojlanishini kuzatishga imkon beradi. Tizimli darajasida diagnostika tugatiladi.