1. "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"da oila masalalari. " hayot va turmush odobi

Baho shkalasi: Baho malakasi ham bola shaxsini, uning o`qishga mu­nosabatini to`g`ri belgilashdagi muhim omildir. Uni pe­dagog olimlar turli davrda turlicha ifodalaganlar. Masalan, bolalarning mashg`ulotlar paytidagi kiziqish darajasini
Shuning uchun ham, maktab o`quvchilarining foydali ish koeffitsienti bola olgan baholar bilan belgilanadi.
Past ko`rsatkich olgan o`quvchiga ko`proq e`tibor berish lozim. Lekin asosiy e`tibor yaxshi va a`lochi o`quvchiga qaratiladi.
Ustiga-ustak o`quvchi 13-15 yoshida o`ziga kattalardek muomala qilishni talab etadi. Lekin o`qituvchilarning ayrimlari boladagi bunday psixologik kayfiyatlarni hisobga olmay, unga bola, sub`ekt sifatida qaraydilar. Aynan mana shu sababli o`qituvchi va o`quvchi o`rtasida ixtilof kelib chiqadi.Pedagogik diagnostikada so`rovnoma metodi
Mazkur uslub pedagogik diagnostikada qadim-qadimdan qo`llanib kelinadi. U deyarli o`qish, o`qitish jarayoni boshlangandan buyon mavjud.
Agar diagnostikaning kuzatish usulida bolaning axloqiy-ma`naviy tamoyillari, qiziqishi, munosabati, fikrlash doirasi o`rganilgan bo`lsa, suhbat, savol-javob ko`proq axborot to`plash imkoniyatini beradi. Bunda u yoki bu shaxs to`g`risida ob`ektiv yoki sub`ektiv ma`lumot olish imkoniyati mavjud.
Axborot – og`zaki, yozma, standartlashtirilgan, yakka, guruhlarga bo`lingan holda bir yoki bir necha bor so`rash asosida to`planadi.Pedagogik diagnostikaning test metodi Odatda tekshiruvchi tomonidan amalga oshirilgan barcha nazorat shakl va uslublari ham testga kiradi.
Nazoratning test uslubi ilmiy asoslarga ko`rilgan bo`lib, u ma`lum talab, qonun-qoidalar zaminida olib boriladi.
Test asosan psixolog olimlar tomonidan ishlab chiqilgan va amaliyotga tavsiya etilgandir. Test pedagogik diagnostika metodlari orasida eng qulay hisoblanib, u har jihatdan sifatli ma`lumot berishi bilan ajralib turadi.
Test sinovi muntazam takomillashib boradi. Unga turlibosqichlarda turlicha ta`rif berib kelingan. Masalan, nemis olimi Linert «Test shaxsning turli holatlarini, shaxsiy xususiyat, imkoniyat va qobiliyatini aniqlovchi ilmiy metoddir» deb ta`riflaydi.
41. O`quvchishaxsinirivojlanishlariningasosiyyo`nalishlariShaxs sifatida dunyoga kelganda, inson ijtimoiy munosabatlar va jarayonlar tizimiga qo'shiladi, natijada u alohida ijtimoiy fazilatga ega bo'ladi - u aylanadi shaxsiyat. Buning sababi, jamoat munosabatlari tizimiga kirgan odam shunday harakat qiladi mavzu - faoliyat jarayonida shakllanadigan va rivojlanadigan ong tashuvchisi.Shaxs - bu ijtimoiy sharoitda inson ruhiyatining rivojlanishining mahsulidir. Ijtimoiy va aqliy rivojlanishning ma'lum bir darajasida inson shaxsga aylanadi.Shaxs - bu umuman insonning o'ziga xos xususiyati, u barcha faoliyat turlarida o'zini namoyon qiladi. Shuning uchun A.N. Leontyevning ta'kidlashicha, inson psixikasini tahlil qilish uchun faoliyatga asoslangan yondashuv ham shaxsiy yondashuvdir. Va aksincha, shaxsiy yondashuv - bu ayni paytda faoliyatga yondashuv. Shu bilan birga, shaxs shaxsni faqat bir tomondan tavsiflaydi: uning ijtimoiy munosabatlardagi ishtiroki, faoliyat, xatti-harakatlarning etakchi sabablari bilan belgilanadigan yo'nalishi. Shaxsning yo'nalishi ijtimoiy yoki xudbin bo'lishi mumkin. Ba'zi hollarda jamoat va shaxsiy manfaatlar bir-biriga to'g'ri kelishi mumkin, boshqalarida - xudbinlik boshqa odamlar, umuman jamiyat uchun zarar etkazishi mumkin.Bunga asoslanib, mumkin shaxsning ijobiy va salbiy rivojlanishi haqida gapiring. Ijobiy shaxsiyatni rivojlanish darajasi aniqlanadi insonning boshqa odamlar, atrof-muhit, faoliyati uchun, o'zi uchun javobgarlik darajasi. Inson tomonidan qabul qilingan va uning aqliy hayotining ichki rejasiga o'tkaziladigan axloqiy me'yorlar deyilgan tuyg'ular yordamida boshqariladi burch hissi, vijdon, uyat. Halol so'z, sharaf kodi, insonning qadr-qimmati kabi tushunchalar shaxsiyat va axloq bilan ham bog'liqdir. Shaxsning salbiy rivojlanishi bilan, odam jamiyatda qabul qilingan narsalarga zid bo'lgan normalarga e'tibor qaratadi . Axloqsiz qoidalarga asoslangan xatti-harakatlar boshqa odamlarga zarar etkazadi; bu holatlarda ular odamning mas'uliyatsiz munosabati haqida gapirishadi. Biroq, qabul qilingan me'yorlardan og'ish har doim ham shaxsning salbiy rivojlanishini anglatmaydi. Aksincha, bu ko'pincha odamning boshqa odamlarga nisbatan yuqori darajada javobgarligini ko'rsatadi.Boshlang'ich sinf o'quvchisi shaxsini rivojlantirishning asosiy yo'nalishlari. Yosh o'quvchining shaxsiy fazilatlarini psixologik va pedagogik muammo sifatida shakllantirish. Nazariy qism bo'yicha xulosalarMaktabga qabul qilinishi bilan bola ko'plab shaxsiy xususiyatlarni shakllantirish imkoniyatlarini kengaytiradi. Avvalo, bu o'ziga xos shaxsiy xususiyatlar majmuasi haqida gapirish kerak muvaffaqiyat motivatsiyasi.Ma'lumki, maktabgacha yoshda bu motivni shakllantirish uchun zarur shart-sharoitlar allaqachon shakllana boshlagan. Biroq, muvaffaqiyatga erishish (muvaffaqiyatsizlikka yo'l qo'ymaslik) motivatsiyasining shaxsiy belgisi sifatida yakuniy shakllanish va birlashish boshlang'ich maktab yoshida ro'y beradi. Ushbu motivatsiyani amalga oshirish bilan bog'liq bo'lgan kompleksga qaysi xususiyatlar kiradi?Avvalo shuni ta'kidlash kerakki, maktabgacha yoshdagi bolalarga nisbatan cheksiz kattalarga ishonishasosan o'qituvchilar, bo'ysunish va ularga taqlid qilish. Bu shunchalik ko'p ifodalanadiki, yosh talaba o'zini tavsiflab, kattalarning u haqda aytganlarini takrorlaydi.Voyaga etganlarni baholash bevosita ta'sir qiladi o'z-o'zini hurmat qilishyigitlar. Yosh o'quvchilarda, maktabgacha yoshdagi bolalardan farqli o'laroq, o'zini o'zi qadrlash farq qiladi va etarli, haddan tashqari oshirib yuborilgan, kam baholanishi mumkin. Kattalar buni e'tiborga olishlari va boshlang'ich maktab yoshidagi bolalarning qobiliyatlari, fazilatlari, muvaffaqiyatlari va kamchiliklari haqidagi xulosalarida ehtiyot bo'lishlari kerak.
42. O`rtamaxsus, kasb-hunarta`limimuassasalaritayyorlovyo`nalishlariO`rta maxsus kasb-hunar ta’limi 2009 yildan boshlab majburiy hisoblanib, umumiy o`rta ta’lim maktabining bitiruvchilari xohishlariga binoan o`qish yo`nalishini – akademik litsey yoki kasb-hunar kollejini tanlaydilar. O`rta maxsus kasb-hunar ta’limi bitiruvchilarni mehnat bozorida o`z o`rinlarini topishlari uchun aniq bir yo`nalishda ham umumta’lim fanlari bo`yicha bilim berib, ham kasb-hunar ta’limini beradi.Umumiy o`rta ta’lim negizida har bir bitiruvchi o`qish yo`nalishi bo`yicha yoki kasb-hunar ta’limi kollejini, yoki akademik litseyni tanlashi mumkin.O`rta maxsus kasb-hunar ta’limi kunduzgi ko`rinishda ikki yo`nalishda akademik litseylarda va kasb-hunar kollejlarida amalga oshiriladi.Kasb-hunar kollejlari kasb ta’limi bilan bir qatorda akademik litseylar kabi o`rta maxsus ta’lim ham berib, bu keyinchalik yoki uzluksiz ta’limni davom ettirish, yoki bo`lmasam mutaxassisligi bo`yicha ish bilan shug`ullanish imkonini beradi.Akademik litsey –o`qish uch yilga mo`ljallangan o`rta maxsus yo`naltirilgan o`quv dargohi bo`lib, davlat ta’lim standartiga mos ravishda o`quvchilarning bilimlari aqliy salohi tini oshirishga qaratilgan, ularning imkoniyatlari va qiziqishlari asosida yo`naltirilgan holda chuqurlashtirib beriladi. Akademik litseylarda o`quvchilar ta’lim yo`nalishini ixtiyoriy ravishda – gumanitar, tabiiy fanlar yo`nalishi tarzida tanlaydilar.Akademik litseylar oliy o`quv yurtlari qoshida ochilgan bo`lib, qoidaga muvofiq asosiy e’tibor oliy o`quv yurtlarining yuqori malakali o`qituvchilarini litseydagi o`quv jarayoniga jalb etish, kerak bo`lsa OO’ning tajriba maydonlari, kutubxonalaridan litsey o`quvchilarining foydalanishlari uchun shart-sharoit yaratib berishdan iboratdir.Akademik litseydagi yo`naltirilgan, chuqurlashtirilgan o`quv jarayoniga zarur bo`lsa ilmiy – tadqiqot muassasalari ham jalb qilinadi. Bunday holatlarda Oliy va o`rta maxsus kasb-hunar ta’limi vazirligining ruxsati bilan kelishilgan tarzda ish olib boriladi.Kasb-hunar kollejlari – o`rta maxsus va kasb ta’limini beradigan o`quv dargohi bo`lib, unda uch yil mobaynida ta’lim olinadi. Davlat ta’lim standartlariga muvofiq kollejda umumiy o`rta ta’lim va chuqurlashtirilgan holda kasb-hunar o`rgatilib, malaka shakllantiriladi. Kollej bitiruvchilari yo`nalishlari asosida bir yoki bir nechta kasbni tanlashlari mumkin.
43. O‘zbekiston Respublikasida ta’lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarUzluksiz ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta’lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish, mehnat bozorining zamonaviy ehtiyojlariga mos yuqori malakali kadrlar tayyorlash siyosatini davom ettirish islohoti. Bu islohot 11 yillik ta`lim tizimi bilan bog`liq.Ta’lim muassasalarini qurish, rekonstruktsiya qilish va kapital ta’mirlash, ularni zamonaviy o’quv va laboratoriya asboblari, kompyuter texnikasi va o’quv-metodik qo’llanmalar bilan jihozlash orqali ularning moddiy-texnika bazasini mustahkamlash yuzasidan maqsadli chora-tadbirlarni ko’rish;maktabgacha ta’lim muassasalari tarmog’ini kengaytirish va ushbu muassasalarda bolalarning har tomonlama intellektual, estetik va jismoniy rivojlanishi uchun shart-sharoitlarni tubdan yaxshilash, bolalarning maktabgacha ta’lim bilan qamrab olinishini jiddiy oshirish va foydalanish imkoniyatlarini ta’minlash, pedagog va mutaxassislarning malaka darajasini yuksaltirish;umumiy o’rta ta’lim sifatini tubdan oshirish, chet tillar, informatika hamda matematika, fizika, kimyo, biologiya kabi boshqa muhim va talab yuqori bo’lgan fanlarni chuqurlashtirilgan tarzda o’rganish;bolalarni sport bilan ommaviy tarzda shug’ullanishga, ularni musiqa hamda san’at dunyosiga jalb qilish maqsadida yangi bolalar sporti ob’ektlarini, bolalar musiqa va san’at maktablarini qurish, mavjudlarini rekonstruktsiya qilish;kasb-hunar kollejlari o’quvchilarini bozor iqtisodiyoti va ish beruvchilarning ehtiyojlariga javob beradigan mutaxassisliklar bo’yicha tayyorlash hamda ishga joylashtirish borasidagi ishlarni takomillashtirish;ta’lim va o’qitish sifatini baholashning xalqaro standartlarini joriy etish asosida oliy ta’lim muassasalari faoliyatining sifati hamda samaradorligini oshirish, oliy ta’lim muassasalariga qabul kvotalarini bosqichma-bosqich ko’paytirish;\ilmiy-tadqiqot va innovatsiya faoliyatini rag’batlantirish, ilmiy va innovatsiya yutuqlarini amaliyotga joriy etishning samarali mexanizmlarini yaratish, oliy o’quv yurtlari va ilmiy-tadqiqot institutlari huzurida ixtisoslashtirilgan ilmiy-eksperimental laboratoriyalar, yuqori texnologiya markazlari va texnoparklarni tashkil etish.Yurtimizda amalga oshirilayotgan ezgu islohotlarning barchasi xalqimiz kelajagini, manfaatlarini ko’zlab amalga oshirilmoqda. Jumladan, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevning “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta’minlash bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’grisida”gi qarori (5.06.18) ham ana shu islohotlarning bir bo’g’ini sifatida qalbimizni g’ururga to’ldiradi.Ayniqsa, qarorning 7-bandidagi “oliy ta’lim muassasalariga professor-o’qituvchilar tarkibiga ishga qabul kilish tegishli kafedraning kengaytirilgan ochiq majlisida pedagog kadrlar va jamoatchilik kengashining a’zolari ishtirokida sinov dvrsi o’tkazish natijalari bo’yicha ushbu majlisning tavsiyasiga ko’ra amalga oshirilishi” belgilab berilgani e’tiborlidir. Bu yoshlarning mas’uliyatini oshirish bilan birga ilmga tasodifan kirib kelish,savodsizlikning oldini olishag yordam beradi. “Ustoz-shogird”tizimini mustahkamlashga yordam beradi. Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda oliy ta’lim muassasalari professor-o’qituvchilarining faol ishtiroki ta’lim sifatini oshirishga, jahon xamjamiyatida o’zining munosib o’rnini egallayotgan mustaqil O’zbekistonimizning buyuk kelajagini qurishda, shubhasiz, zarur deb o’ylayman.
44. O’quv jarayonini tashkil etishning umumiy ko’rsatkichlari
Hozirgi paytda jahonning barcha ta’lim tizimida quyidagi uchta tayanch tushuncha asosida ta’lim sifatiga yondashilmoqda: sifatli o ’quv va pedagogik faoliyatni olib borish uchun ta’lim muassasalarida yaratilgan shart - sharoitlar; o’quv jarayoni; sifatni ta’minlash tizimining amaldagi asosiy hamda boshlang’ich nuqtasi hisoblangan - ta’lim natijasi. Bugungi kunda ta’lim muassasalarida sifatni boshqarishni tashkil etish hamda kelajakda zamonaviy, qulay ta’lim muassasasini bunyod etish tizimini mazmunan modemizatsiyalash, ta’lim-tarbiya samaradorligini yangi sifat bosqichiga ko’tarish O’zbekiston Respublikasida vujudga keltirilishi mo’ljallangan fazoviy muhit- sifatli ta’lim boshqaruvini amalga oshirish imkoniyatini beradi. Shunday ekan ta’lim sifatini yuqori bosqichga ko’tarish uchun, awalambor ta’lim muassasalari faoliyatini, ya’ni sifat boshqaruvini amaldagi holatini isloh qilish nazarda tutiladi. Buning uchun Abu Nasr Farobiyning “Fozil odamlar shahri” asarida keltirilgan bosh g’oya, ya’ni faqat ilm va bilimlar jamiyatni rivojlantirishi, davlatni taraqqiy ettira olishi mumkinligi, to’g’risidagi g’oyasiga monand ravishda sifatli ta’lim boshqaruvini amaldajoriy etish talab etiladi. Jamiyatning turli bosqichlarida tarbiya va ta’lim sohasidagi to’plangan tajribalami nazariy jihatdan anglash, umumlashtirish va hayotga tatbiq qilish ehtiyojlari asosida hamkorlik pedagogikasi rivojlanmoqda. O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgandan so’ng mamlakatimizda barcha sohalar bo’yicha, shu jumladan, ta’lim tizimida salmoqli ishlar amalga oshirildi. 1997 yil 29 avgustda O’zbekiston Respublikasining ‘T a ’lim to’g’risida”gi Qonuni hamda “Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi” asosida kadrlar tayyorlashning “milliy modeli” ishlab chiqildi, o’quv janyoni uchun zarur bo’lgan barcha moddiy - texnik bazaJar yaratildi. To’plangan tajribini tahlil etish va umumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirish istiqbollanga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish amalga oshirilmoqda. Shu bilan birga, ta’lim sifatini oshirishda, ta’lim jarayonini axborotlashtirish, innovatsion texnologiyalami ta’lim jarayoniga tatbiq etish, nonnativ-texnik bazani yaratish, yuksak ma’naviyatli, o’z shaxsiy pozitsiyasiga ega bo’lgan fuqaroni shakllantirish masalasiga katta e’tibor qaratilmoqda. Sifatni boshqarish tizimining shakllanish bosqichlari, tayyorlov, sifat menejmenti tizimini shakllantirishdagi asosiy ishlar, o’qituvchining nufuzini ham alohida ta’kidlash lozim. Pedagogik diagnostika yangilangan ta’lim va ta’lim turlari, bosqichlari maqsadini o’rganishga, pedagogik muammolar yechimini imkon qadar tezroq hal etishni taqozo etmoqda. Pedagogik diagnostika o’quvchi shaxsidagi o’ziga xos xususiyatlami, individuallikm saqlagan holda intellektual, ma’naviy rivojlanishini ta’minlaydi. Uning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:• bola shaxsini rivojlantirishda majburiy ta’limga o’rin bo’lmasligi kerak, ya’ni bola o’zida o ’qishga qiziqish, motivatsiya hosil qilishi lozim• o’quv materialini to’liq idrok etish uchun taqdim qilinayotgan ma’lumotga oid tayanch iboralar, diizma va tasvirlardan foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi• o’quv materialini idrok etishda tanlash xususiyatining mavjudligi dialog shaklida tashkil qilingan darslar g’oyasi intellektual rivojlanishi deyarli bir xil bo’lgan guruh, sinf jamoalarini tashkil qilish o’qituvchi va o ’quvchi hamkorligini rivojlantirish g’oyasi o’qishdan bo’sh vaqtni mazmunli rejalashtirish g’oyasi
45. O’quvchi shaxsi pedagogik diagnostika obyekti sifatida O’quvchi shaxsi pedagogik diagnostika obyekti sifatida Psixologik-pedagogik diagnostikaning rivojlanib kelayotgan fan tarmog`i ekanligi, uning amaliy va dolzarbligi bilan bir vaqtda bu sohani aniq chegaralari, boshqa fanlardan farqi va o`ziga xos xususiyatlari hozircha to`liq tarkib topmaganligini ko`rsatib o`tish lozim. SHuning uchun biz psixologik-pedagogik diagnostikaning ba`zi tomonlarigagina qisqacha to`xtalib o`tishga harakat qilamiz. SHunday tomonlaridan biri, shakllanib kelayotgan fan sohasining asosiy ob`ektlari qanday yo`nalishlarda ish olib borilishiga to`xtalib o`tmokchimiz. Psixologik-pedagogik diagnostikaning asosiy yo`nalishlari pedagogik amaliyotning talab darajasidan kelib chiqqan holda shakllanmoqda. SHu sababli ham uning yo`nalishlarini bu yo`nalishlarning mohiyatini psixologik-pedagogik diagnostika pedagogik amaliyotning qaysi sohalarida qo`llanilishini ko`rsatmasdan turib to`liq ochib berib bo`lmaydi. Biz quyida psixologik-pedagogik diagnostika qo`llanilishi juda katta amaliy ahamiyatga ega bo`lgan sohalardan bir nechtasini shartli ravishda (hayotda esa ular umumiy, bitta pedagogik jarayonning ajralmas qismlaridandir) ajratib oldik. Ular quyidagilar:

1. 
   Ta`lim-tarbiya nazariyasi va metodikasi.
   
2. 
   Boshqarish va amaliyot.
   
3. 
   Didaktika va xususiy metodika.
   
4. 
   Pedagogik sotsiologiya.
   
5. 
   Ijtimoiy psixologiya.
   
6. 
   Pedagogik psixologiya.
   

46. Oilatarkibivaoilaviymunosabatlar1. To'liqligiga ko'ra: to'liq noto'liq, qayta tuzilgan oilalar;
2. Bo'g'inlar soniga ko'ra: patnarxal, nuklear (ota-ona va bolalar),
mezalyans;
3. Bolalar soniga ko'ra: farzandsiz, bir bolali, kam bolali, 3-5 bolali, serfarzand oila;
4. Oilaning yoshiga ko'ra: 1-10 yillik yosh oila, o'rta yoshdagi oila, yetuk yoshdagi oila;
5. Ijtimoiy kelib chiqishiga ko'ra: ishchilar, dehqonlar, xizmatchilar, ziyolilar, tadbirkorlar, aralash turdagi oila­lar;
6. Mashg'ulot saviyasiga ko'ra: oliy, o'rta, o'rta maxsus va boshqalar;
7. Millatiga ko'ra: bir millatli va baynalminal;
8. Oilada er yoki xotin yetakchiligiga ko'ra: er yetakchi bo'lgan oila, xotin yetakchi bo'lgan oila, er-xotin yetakchi bo'lgan oila;
9. Oiladagi er-xotin o'rtasidagi munosabatlariga ko'ra: avtoritar, demokratik, liberal, aralash tipdagi oilalar;
10. Yuridik rasmiylashtirilganiga ko'ra: sinovdagi oila, rasmiylashtirish arafasidagi oila, nikohdagi oila va nikohdan tashqaridagi oila;
11. Moddiy ta'minlanganiga ko'ra: badavlat, o'rtahol, qambag'al oilalar; jon boshiga to'g'ri keladigan daromad va oila ixtiyoridagi mol-mulk mezon qilib olinadi;
Oilaviy munosabatlar turlari:

1. 
   Tabiiy munosabatlar — er-xotinlik va qon qarindoshlik
   

munosabatlari;
2. Axloqiy munosabatlar juda keng ma'noda bo'lib, unga ma'lumoti, madaniyatliligi, kiyinishi, ovqatlanishi, rejimi, dam olishi kabilar;
3. Psixologik munosabatlar — xulq-atvori hislatlari, er-xotin o'rtasidagi sevgi-muhabbat hislari, farzandlar mehri;
4. Iqtisodiy munosabatlar — mulkiy munosabatlar, uy-joy, hovli-joyni boshqarish;
5. Huquqiy munosabatlar — nikohni davlat tomonidan qayd ettirish, er-xotin shaxsiy va mulkiy munosabatlar kabilar;
47. Oliymaktabdata‘limningshakl – usullari Oliy maktab magistrantlarida axloqiy sifatlar qandaydir biror universal shakl, vosita yoki usul yordamida emas, balki aniq maqsad, xilma-xil shakllar, vositalar va metodlar, har - xil faoliyat turlari ta‘sirida ya‘ni tarbiya tizimi natijasida shakllanadi. . Magistrantlarni ma‘naviy-axloqiy tarbiyalashning shakllari, usullari uning mazmuni bilan o`zaro ta‘sirda bo`lib, kasbiy pedagogik faoliyatning maqsadi va qonuniyatlarini aks ettiradi va oliy o`quv yurtida amalga oshiriladigan ta‘lim-tarbiyaning metodlari va vositalari bilan chambarchas bog`liqdir. Tarbiyaning mazmuni faqat uning shakli tufayligina emas, balki metodlar orqali ham amalga oshiriladi. “Shakl” va “metod” tushunchalari bir xil ma‘noni anglatadi deb bo`lmaydi, shuningdek ularning birini ikkinchisiga qarama-qarshi qo`yish, ular o`rtasidagi birlikni rad etish ham mumkin emas. Tarbiyaning tashkiliy shakllari metodlar va usullar orqali amalga oshiriladi. Tarbiyaning shakl va usullari bevosita o`zaro bir-biriga o`tib turadi, ular ko`pincha, aniq sharoit va vazifasiga qarab o`zgarib turadi va ularning biri ikkinchisidan, ma‘lum darajada, shartli ravishda ajratiladi. Shuning uchun ham ayrim o`quv qo`llanmalarida konferentsiya, ekskursiya, amaliy ishlar, ma‘ruza, munozara, suhbat kabi tushunchalar ba‘zan ish shakli deyilsa, ba‘zan metod deb talqin qilinadi.
48. Oliy o’quv yurtida o`quv - tarbiya ishlari Oliy o`quv yurtida o`quv - tarbiya ishlari O`zbekiston Respublikasida joriy etilgan Oliy ta‘limning davlat ta‘lim standartini amalga oshirishni ta‘minlaydi.
Auditoriyada mashg`ulotlarining barcha turlari uchun 45 (yoki tanaffussiz juft ma‘ruzalar uchun 40) minutlik akademik soat joriy etilgan. Mashg`ulotlar o`rtasidagi tanaffus, odatda, 10 minutdan kam bo`lmasligi lozim.
2. Oliy maktabda o`quv yili ikki semestrga bo`linadi, o`quv semestri magistrantlar o`zlashtirishi natijalarini yakunlash bilan tugallanadi. Magistrantlarning fanlarni o`zlashtirishi «a‘lo», «yaxshi», «qoniqarli», «qoniqarsiz» baholarga muqobil reyting ko`rsatkichi - ballar orqali aniqlanadi.
3. Magistrantlarni kursdan kursga o`tkazish fakultet dekanining taqdimiga binoan rektorning buyrug`i bilan amalga oshiriladi, shartli ravishda o`tkazishga yo`l qo`yilmaydi. Oliy o`quv yurtini bitirish yakuniy davlat attestatsiyasi bilan tugallandi.
4. Malakaviy amaliyotning barcha turlari o`quv rejalari va nizomga muvofiq davlat va nodavlat korxonalar, tashkilotlar, muassasalarda shartnomaga binoan o`tkaziladi.
5. Oliy ta‘limning kasbiy ta‘lim dasturlari: kunduzgi, sirtqi, eksternat va masofaviy ta‘lim olish shakllarida o`zlashtirilishi mumkin. To`lov - kontrakt asosida o`zga shaklda ikkinchi tur ta‘lim olishga yo`l qo`yiladi.