1. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida Oʻzbekistonda auditorlik faoliyatini tashkil etishning meʼyoriy-huquqiy asoslari tavsifi

Auditorning e’tiborliligi. Professional xizmat ko‘rsatish jarayonida auditor o‘z ishiga yuqori darajada e ’tiborlilik, ehtiyotkorlik bilan yondashishi, rejalashtirish, tekshiruv o ‘tkazish va xulosa tayyorlash jarayonida mavjud qonunlar va standartlarga to‘liq araal qilinishini ta’minlashi, tekshiruvning har bir bosqichiga nisbatan yuqori darajadagi nazoratni o‘rnatishi zarur.

Auditorning mustaqilligi. Auditor umumiy mijoz, korxona yoki uning rahbariyatining alohida vakillari bilan auditor mustaqilligiga ta’sir o'tkazish darajasidagi yaqin munosabatlarga ega bo‘lsa, bu tekshiruvni o‘tkazishdan bosh toitishi lozim. Tekshiruv davrida va tekshiruv yakunida tayyorlangan hujjatlarda auditor korxonaga nisbatan to‘liq mustaqilligini ishonch bilan bayon eta olishi zarur. Auditorning xaqiqatdan ham mustaqilligiga shubha uyg'otuvchi yoki mustaqillikka ta ’sir etuvchi omillar qatoriga quyidagilar kiradi:

• 
  auditorning mijoz korxonaning moliya — xo'jalik faoliyatida har qanday ko'rinishda ishtirok etishi;
  
• 
  auditorning mijoz korxonadan moliyaviy jihatdan bog’liqligi (qaramligi);
  
• 
  korxonaga bilvosita (qarindoshchilik, korxona ishchilari orqali) bog’liqligi va moliyaviy munosabatlarda ishtirok etishi;
  
• 
  korxona rahbariyati bilan bevosita, yaqin qarindoshchilik munosabatlarining mavjudligi;
  
• 
  korxonaning o‘ta mehmondo‘st munosabatda bo’lishi va turli qimmatli buyumlar, xizmatlarni ularning haqiqiy bozor bahosidan ancha arzon narxda yoki umuman tekinga berishi;
  
• 
  auditorlik firmasi xodimlari yoki raxbarlarining mijoz boshqaruvida ham faoliyat yuritishi;
  
• 
  auditorlik firmasining manfaatlari bo’lgan moliyaviy, investitsion institutlarga mijoz rahbariyatining investitsiya kiritishi borasida tavsiya berishi;
  
• 
  auditorlik firmasi xodimi yoki rahbarlarining oldingi davrda mijoz korxonada yuqori lavozimdagi xodim sifatida ishlagan bo‘lishi;
  
• 
  auditorni mijoz korxonaning boshqaruv organiga tayinlash to‘g‘risidagi korxona rahbariyatining shu auditorga taklili va boshqalar.
  

Yuqoridagi holatlarning birortasining ro‘y berishi auditorlik firmasining tekshirilgan korxonaga nisbatan mustaqilligini shubha ostiga qo‘yadi va kelgusida firma rahbariyati va xodimlarining javobgarlikka tortilishiga olib kelishi mumkin.

•