1. Davolash jismoniy madaniyat asoslari. Davolash jismoniy madaniyat uslubi umumiy tasnifi. Davolash jismoniy madaniyat vositalari

Kompensatsiyaning shakllanishi.
Kompensatsiya bu buzilgan funksiyani vaktincha yoki doimiy tuldrib turish. Masalan, ung kul travmatik shikastlanganda bemor xar –xil maishiy operatsiyalarda chap kulini ishlata boshlaydi. Bu tezkor kompensatsiya bulib ekstremal xolatlarda yuzaga keladi, lekin bu tulik emasdir. Keyinchalik jismoniy mashklar bilan shugullanish va bosh miyada yangi struktur mustaxkamlangan vaktinchalik boglanishlar shakllanishi natijasida uzok vaktli kompensatsiyani ta'minlovchi usullar rivojlanadi
Bu prinsiplar turli organlar jaroxatlanganda kompensator jarayonlar uchun kullanish mumkin. Masalan oyoklar shikastlanishi natijasida muvozanat va yurish buziladi. Bu jarayon asosida vestibuyar apparatdan mushaklar proprioretseptorlaridan oyoklar va tana retseptorlaridan xamda kuruv retseptorlaridan signalizatsiyaning buzilganligi yotadi. (defekt signalizatsiyasi prinsipi) MNS da bu axborotni kayta ishlash natijasida
xarakat markazlari va mushak guruxlari funksiyalari shunday uzgaradiki ular muvozanatni ma'lum darajada tiklash va yurishni uzgargan xolatida bulsada saklab kolishga karatiladi. Defekt xakidagi signalizatsiyaning buzilishi darajasi ortib borishi mobaynida MNS ning yangi soxalari xam kompensator jarayonlariga kushilib ketadi. (kompensator mexanizmlar mobilizatsiyasining rivojlanishi prinsipi). Kelgusida effektiv kompensatsiya yoki jaroxat butunlay bartaraf bulganida nerv sistemasining oliy bulimiga kiruvchi efferent impulslari okishini uzgarishi mumkin. Shunga mos ravishda avval kompensator faoliyatda katnashmayotgan ma'lum funksional tizimi kismi uchishi mumkin yangi –yangi koponentlar faoliyati iziga tushishi mumkin ( buzilgan faoliyati tiklanishi kayta afferentatsiyalanish prinsipi). Jismoniy mashk bilan muntazam shugullanishdan sung yetarli stabil anatomik defektining saklanishi asosida vaktincha boglanishlar stabil kombinatsiyasi va optimal kompensatsiyasi ta'minlanadi, ya'ni bu jaroxatda minimal oksoklik yuzaga keladi. (afferentatsiyaning sanksionlanish prinsipi). Kompensator mexanizimlarning uzok vakt shugulanishi (tayoklar yordamida yurish, mustakil yurish). Buzilgan yoki yukotilgan funksiyalarni ma'lum darajada tiklanishini ta'minlash mumkin. Lekin keyingi murakkab reflektor mexanizimlar takomillanishuvida bular ma'lum uzgarishlarga olib kelmaydi, ya'ni kompensatsiyaning stabilizatsiyasi kelib chikadi. (kompensator moslanishining nisbiy stabilizatsiyasi prinsipi).
Patologik uzgargan funksiyalar normallashuvi va organizm faoliyati butunligining tiklanishi. DJT – bu patologik jarayonlarni yukotish uchun moslashuv, ximoya va kompensator mexanizmlarning tugri shakillanishini ta'minlovchi terapiyadir. Xarakat funksiyasining tiklanish bilan birgalikda salomatlik xam saklanadi. Funksional buzilishlari tiklanishining muxim yuli proprioretseptorlarga ta'sir etishning undan impulsatsiya MNS ga kirib, umumiy tonusni oshruvchi ta'sir etadi.
Jismoniy mashk aloxida xollarda fiziologik funksiyalarga simptomatik ta'sir kursatadi. Masalan, ma'lum nafas mashklari xarakat - pulmonal reflekslar mexanizmi buyicha bronxlarning drenaj funksiyasini orallab, balgamning oson kuchishini ta'minlash mumkin.
Davolash jismoniy tarbiyasining kullashga kursatma va karshi