1-dars Kimyoning asosiy tushunchalari

6-Mavzu. Kimyoviy bog`lanish.
Atomning tashqi qavatidagi orbitallari boshqa atomning tashqi qavatidagi orbitallari bilan o`zaro
qoplanishidan hosil bo`lgan ko`p elektronli va ko`p yadroli sistemaga kimyoviy bog`lanish
deyiladi.
Kimyoviy bog`lanish deganda atomlarning o`zaro ta`sirlanishi natijasida molekulalar, ionlar,
radikallar va kristallarning o`zaro bog`lanishi tushuniladi. Kimyoviy bog` hosil bo`lishida:
atomlarning juftlashmagan elektronlari, bitta orbitalda joylashgan juft elektronlar, bo`sh
orbitallar ishtirok etishi mumkin.
Kimyoviy bog` turlari

Kovalent bog`lanish 1) Qutbsiz kovalent bog`lanish 2) Qutbli kovalen bog`lanish 3) Donor akseptor bog`lanish

Ion bog`lanish

Vodorod bog`lanish 1) Molekulalararo vodorod bog`lanish 2) Ichki molekulyar vodorod bog`lanish

Metall bog`lanish

Kovalent bog`lanish
Kovalent bog`lanish – umumiy juft elektronlar vositasida hosil bo`ladi.
1.1 Qutbsiz kovalent bog`lanish – NEM bir xil yoki juda farq qiladigan atomlar o`rtasidagi
bog`lanish ∆x<0,4. Qutbsiz kovalent bog`lanish deyilishiga sabab juft elektron ikkita atom
o`rtasida teng taqsimlanadi va ortiqcha zaryad hosil bo`lmaydi.
H 2 , J 2 , Cl 2 , NCl 3 , SiH 4 , SiS 2 , CS 2, Li 2 .
1.2 Qutbli kovalent bog`lanish – NEM farq qiladigan elementlar o`rtasida vujudga keladigan
bog`lanish
0,4<∆x<1,7(2,0)
HCl
Bog` qutbli, molekula qutbsiz bo`lishi uchun:
1)Barcha valent elektronlar bog` hosil qilishda ishtirok etgan bo`lishi kerak.
2)Markaziy atom 1 xil atom bilan bog`langan bo`lishi kerak.