1 bob kulachokli mexanizmlarining turlari asosiy tushunchalar “Kulachokli mexanizm”

1 BOB
KULACHOKLI MEXANIZMLARINING TURLARI
1. ASOSIY TUSHUNCHALAR
“Kulachokli mexanizm” atamasiga ta'rif berishdan oldin mexanizmlarning umumiy nazariyasidan ba'zi atamalar keltiramiz.
Mexanizm bir yoki birnecha jismlar harakatini boshqa jismlarning talab qilingan harakatiga aylantiruvchi jismlar sistemasidir.
Har doim mutlaqo mustahkam tanasi, mexanizmning bir qismi Mustahkam bo’g’in mexanizmi deyiladi. Qayishqoq jism qayishqoq bo’g’in deb ataladi egiluvchan jism egiluvchan bo’g’in deb ataladi. Kelajakda. mexanizmdagi mustahkam jism qisqacha bo’g’in deb ataladi. u bir-biriga qattiq bog'langan bir necha qismlardan iborat bo'lishi mumkin.
Ikkita teginuvchi qattiq jismning (bog'lanishlarning) harakatlanuvchi bo’g’ini kinematik juftlikni hosil qiladi. kinematik juftlik, agar u bo'g'inlarning yuzasi bo’ylab sirtda paydo bo'lishi uchun amalga oshirilishi mumkin bo'lsa, pastki deb ataladi. Oliy kinematik juftlik deb, agar aloqalarning aloqasi faqat alohida chiziqlar va nuqtalar bo'ylab sodir bo'lishi mumkin. Кinematik juftlikni tashkil etuvchi boshqa zveno bilan harakat qilish mumkin bo'lgan bo’g’in sirtlari, chiziqlari va nuqtalari to'plami kinematik juftlikning elementi deyiladi. Bog'lanishlardan biri uchun yuqori juftlikni loyihalashda odatda kinematik juftlik elementining oddiy shakli tanlanadi (dumaloq silindr, konus, tekislik va boshqalar). u holda boshqa bo’g’in uchun kinematik juft elementning shakli juftlik bo’g’inlarining kerakli nisbiy harakatini olish shartidan olinadi. Elementining shakli talab qilinadigan nisbiy harakatni takrorlash shartidan kelib chiqqan holda tanlab olinadigan yuqori kinematik juftlikning bo‘g‘ini kulachok, kulachok o‘z ichiga olgan mexanizm esa kulachokli mexanizmi deb ataladi.
Har bir mexanizmda kamida bitta qo'zg'aluvchan bo'g'in, ya'ni mexanizm mo'ljallangan kerakli harakatni amalga oshiradigan bo'g'in mavjud. qo'shimcha ravishda, etakchi (harakatlantiruvchi) bo'g'ini va stoyka, ya'ni bo’g’in bo'lgan uchun olingan bo'g'in bo'lishi kerak. shuning uchun bo’g’inlarning minimal soni, uch bo'g'inli kulachokli mexanizmlariga ega. Bu mexanizmlardagi kulachok odatda harakatlantiruvchi bo‘g‘in bo‘lib, boshqariladigan bo‘g‘in to‘g‘ri chiziqli harakatni bajarsa itaruvchi va o‘zaro aylanma harakatini amalga oshirsa koromislo deb ataladi.
Uch bog'lamli kulachokli mexanizmlari eng oddiy va shuning uchun eng keng tarqalgan. Biroq, ba'zi hollarda, ko'p bo'g'inli kulachokli mexanizmlarini, ya'ni uchdan ortiq bo'g'inli kulachokli mexanizmlarini qo'llash kerak bo'ladi. Agar ko'p bo'g'inli kulachok mexanizmida kulachokka qo'shimcha ravishda faqat quyi juftlarni (aylanuvchi va поступательные) tashkil etuvchi bog'lanishlar mavjud bo'lsa, u holda mexanizm kulachok-turtkich deb ataladi. Agar tishli g'ildiraklar ham bo'lsa, mexanizm kulacho-tishli deb ataladi. Agar kulachokli mexanizm ishqalanish kuchlarining mavjudligi bilan ta'minlangan bo'g'inlarni o'z ichiga olsa, Bu mexanizm kulachok-ishqalanish mexanizmi deb ataladi. Yana boshqa murakkab kombitasiyalshgan bo’lishi mumkin.