Krivoshipli mexanizm qoʻzgʻalmas oʻq atrofida aylanib bir tur harakatni ikkinchi tur harakatga aylantiruvchi zvenosi (krivoship yoki tirsaqli val) boʻlgan mexanizm

Krivoshipli mexanizm - qoʻzgʻalmas oʻq atrofida aylanib bir tur harakatni ikkinchi tur harakatga aylantiruvchi zvenosi (krivoship yoki tirsaqli val) boʻlgan mexanizm. Krivoshipli mexanizmda, odatda, aylanma va ilgarilanma kinematik juftlar boʻladi. Krivoshipli mexanizmningyassi (barcha zvenolari parallel tekisliklarda harakatlanadigan) va fazoviy, 4 zvenoli va koʻp zvenoli turlari bor. Mashinasozlikda eng koʻp tarqalgan yassi 4 zvenoli Krivoshipli mexanizm 3 guruhga: 4 zvenoli krivoship-polzunli, sharnirli va krivoship-kulisali turlarga boʻlinadi. Krivoship — polzunli mexanizm aylanma harakatni toʻgʻri chiziqli ilgarilama-qaytma yoki aksincha harakatga aylantiradi. Uning aksial va dezaksial turlari bor; porshenli dvigatellar, kompressor, presslar vasoslar va boshqalarda qoʻllaniladi. Krivoship koromisloli mexanizm aylanma harakatni tebranma harakatga aylantiradi. Toʻquv avtomatlaridagi 4 zvenoli krivoshipkoromisloli mexanizm batan mexanizmi deyiladi. Bunday mexanizmlar hamir qorish mashivalarida ham ishlatiladi. Tarkibida 2 krivoship boʻlgan 4 zvenoli mexanizm qoʻsh krivoshipli mexanizm deyiladi (mas, sharnirli antiparallelogramm mexanizmi). K. m. ning yana boshka turlari ham bor (yana qarang Kuliskali mexanizm, Sharnirli mexanizm).[1]
Kulisali mexanizm - aylanma yoki tebranma harakatni qoʻzgʻaluvchan zveno — kulisa yordamida ilgarilanma-qaytma yoxud aksincha harakatga oʻzgartiradigan mexanizm. Eng koʻp tarqalgan 4 zvenoli yassi Kulisali mexanizmning krivoship-kulisali, kulisakoromislo-li, kulisa-polzunli va ikki kulisali xillari bor. Krivoship-kulisali mexanizmlarda kulisa aylanma, tebranma yoki ilgarilama, kulisakoro-misloli mexanizmlarda kulisa tebranma yoki ilgarilama harakat qiladi. Kulisa-polzunli mexanizmlar tebranma harakatni ilgarilama harakatga aylan-tiradi (va aksincha). Kulisali mexanizm harakatlarini oʻzgartirishda, hisoblash-yechish ma-shivalarining sinus mexanizmlari sifatida, hisoblash-yechish mashivasining tangens mexanizmi sifatida ish-latiladi. Ikki kulisali mexanizmlar muftalarda qoʻllaniladi. Ancha murak-kab va koʻp zvenoli Kulisali mexanizmlardan ichki yonuv dvigatelida, bugʻ mashivalarining revers mexanizmlari va boshqa joylarda keng foydalaniladi. KULKI-OʻYIN - oʻzbek anʼanaviy teatrining oʻziga xos janri. Mashara-boz va qiziqchilar tomonidan ijro etiladigan teatrlashgan tomosha turi (kulgili oʻyinlar). K.-oʻ. juda qad. za-monlardan shakllangan. Baʼzan bu atama oʻrnida mashara oʻyin, muqallid ibo-ralari ishlatiladi. K.-oʻ.da soddagiva syujet boʻlib, ijtimoiy illatlar (xa-sislik, firibgarlik kabi), axloqiy nuqsonlar tanqid qilinadi. Syujet yechimida pantomima, raqs harakatlari, mimika bilan birga dialog, qoʻshiq, yallalardan keng foydalaniladi. Aksariyat K.-oʻ.larda ramziy ifodalar mu-him ahamiyatga ega. 19-asr oxiri 20. a. boshlarida Zarafshon va Qashqadaryo vodiylarida "Kadi badbaxt", "Lakalak", "Laylak ilonni ovladi", Fargʻova vo-diysida "Buva qovoq", "Kichkivajon", Xorazmda "Chaqaloq", "Sipsa oʻyin" kabi K.-oʻ. keng tarqalgan. K.-oʻ. namunalari qoʻqonlik M. Abdullayev, buxorolik B. Saʼdullayev, nurotalik K. Nur-matov, mangʻitlik M. Eshimbetov kabi masharabozlar ijodi orqali bizgacha yetib kelgan. Bu anʼanaviy oʻyinlardan professioval va xalq teatrlarining ayrim spektakllari (S. Ahmad, "Kelinlar qoʻzgʻoloni", Oʻzbek milliy akademik drama teatri; "Ravshan va Zulxu-mor", Muqimiy teatri va boshqalar)da ijo-diy foydalanib kelinmoqsa.