1- mavzu.“Мehmonxona xo’jaligi marketingi” fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Agentlarni tayyorlash dasturi
Agentlarni tayyorlash dasturlari personal sayyohlik manzillari, turoperatorlar va diqqatga sazovor joylar to’g’risida, mahsulot va xizmatlarning ustunliklari va xususiyatlarini yaxshi bilib olishi uchun ishlab chiqilgan. Demak, agentlarni tayyorlash dasturlari tanishuv uchrashuvlariga o’xshab ketadi desak mubolag’a bo’lmaydi. O’z o’rnida, bu dasturlar jurnalistlar uchun mo’ljallangan bo’lishi ham mumkin, chunki jurnalistlar pressada, bosma va boshqa efirli OAV larda olingan ma’lumotlarni boshqalarga yetkazishi mumkin. Aloqaning bu turi haqida 9-bobda batafsil ma’lumot olasiz.


Lidlarni jalb etish ustida ishlash
Lidlarni jalb etish ustida izlanishlar potensial mijozlarning ismi-sharifi va manzilini aniqlashga asoslanadi, bu ma’lumotlar telefon yoki to’g’ridan-to’g’ri mijoz uyiga borib sotish imkoniyatini beradi.


Xabar dizayni
Kitobda biz doimo reklama xabarlari boshqa kiruvchi va chiquvchi ko’plab xabarlar ichidan o’tib, maqsadli auditoriyaga yetib borishi va yetarlicha e’tiborni jalb etishi kerakligini ta’kidlamoqdamiz. Ammo biz 1-bobda turizm va mehmonxona sohasida reklama beruvchilar ko’pincha xizmatlar va mahsulotlarning to’liq tasavvur etilmasligi (ya’ni reklama qilinayotgan obyektni ushlab ko’rib sezib bo’lmaydi) muammosiga duch kelishi, muammoni yechimi ustida obyektiv va subyektiv da’volarni o’rganib chiqish muhligini aytib o’tgan edik.
8.1-rasmda Mittal va Beyker tomonidan tasavvur eta olmaslik muammolari reklama strategiyalariga bog’langan holda ko’rsatilgan. Xabarlar shunday tasvirlanishi kerakki, mijozlar uchun noma’lum bo’lgan va ular seza olmaydigan holatlarda ularga komponentlarning fizik tasvirini, ko’rinishini yetkazib bera olish kerak. Bu ayniqsa yangi xizmatlar, yangi mahsulotlar yoki yangi manzillar reklama qilinayotganda muhim hisoblanadi. Reklama qilinayotgan obyektlarni epizodlar orqali namoyish etish, umumiylik muammosini hal qiladi. Mustaqil auditorning hisoboti yoki guvohligi (yo’riqnomalar yoki reyting ko’rsatkichlari tizimi) tekshirib ko’ra olmaslik muammosini yechishga yordam beradi. Xizmat ko’rsatish sifatidan mamnun bo’lgan insonlarning taqdimotlaridan mavhumlikni yo’qotish uchun foydalaniladi, chunki haqiqatda bo’lgan tajriba hikoyasi, ehtiroslari, ayniqsa ular rasmlar bilan boyitilgan bo’lsa, joy haqida yanada to’liqroq va aniqroq ma’lumot beradi. Xabarlar son jihatdan ko’p bo’lgan segmentlarning talablari, xohishlari va qadriyatlari bilan shunday bog’langan bo’lishi kerakki, insonlarni e’tiborini qozonsin va ularni qaror qabul qilishga undasin.
1-rasm. Tasavvur eta olmaslik muammolarini bartaraf etish reklama strategiyalari.
Manba: Mittal, B. (1999). Xizmatlar reklamasi: tasavvur eta olmaslik muammolarini bartaraf etish. Servisda izlanishlar jurnali. 2(1): 105.

Shunday qilib reklamaning ichidagi ma’lumotlar insonlarning fikrlariga ijodiy ta’sir etishi kerak hamda hamdardlik, emotsional reaksiya chaqirishi kerak. Reklama haqiqatdan ham ajoyib tuzilgan bo’lishiga qaramasdan, agar u kerakli insonlar, maqsadli auditoriyalar tomonidan ular ma’lum joyda va vaqtda reklamaga ta’sirchan bo’lgan holatlarida ko’rilmagan bo’lsa, reklama kutilgan natijani bermaydi. Yuqoridagi keltirilgan faktlar shuni ko’rsatmoqdaki, hozirda ko’p reklamalar o’z maqsadiga erisha olmayotgani hayron qolarli holat emas.

^{Marketologlar uchun muhimi reklama xabarlari insonlar}

• 
  e’tiborini tortishi (maqsadli auditoriyalar)
  
• 
  yodda saqlanib qolishi
  
• 
  harakatga undashiga kafolat berishi kerak.
  

Quyida reklamaning ish berishi sabablari ko’rsatilgan:

• 
  Maqsadli auditoriya tashkilotning mahsulotini yoki ko’rsatayotgan xizmatini bilib oladi va ularning mahsulot yoki xizmatini iste’mol qilishidan qanday foyda ko’rishidan xabar topadi.
  
• 
  Ular tashkilotga ishonadilar va qandaydir darajada sadoqatli bo’ladilar.
  
• 
  Insonlar o’sha vaqtni o’zida yoki kelajakda ma’lum bir vaqtda mahsulotlar yoki xizmatlarni iste’mol qilish zarurligini tushunadilar,
  
• 
  va eng ahamiyatlisi, ular aynan aktiv tarzda taklif etilayotgan, ularni ehtiyojlarini qondirishni, muammolarini yechishni va qadriyatlariga mos keluvchi mahsulot va xizmatlarga e’tibor qaratadilar.
  
• 
  Xabar aniq quyidagilarga ega bo’lishi kerak
  

• 
  murojaat (maqsadli auditoriya nuqtai nazaridan ularning ko’radigan foydalarini ko’rsatish)
  
• 
  o’ziga xoslik (ishlatilayotgan suratlar va nusxalar orqali ustunliklarni isbotlash)
  
• 
  tegishli ohangdorlik (mijoz tilida tasvirlash).
  

Hozir umumiy reklama xabariga bog’liq rag’batlantirish mavzulari muhokama qilindi.

• 
  Savdoni rag’batlantirish – xabarlar ma’lum vaqt davomida biron mahsulot bo’yicha aniq narx taklifini o’z ichiga oladi. Ushbu strategiyada tez-tez qarorning ratsional modelidan foydalaniladi, bunda iste’molchi to’g’ridan-to’g’ri rag’batlantirishga o’sha vaqtni o’zidayoq javob berishi mumkin. Savdoni rag’batlantirish 9-bobda kengroq ochib berilgan.
  
• 
  Munosabatlar – xizmat ko’rsatuvchi va hududlar o’rtasida munosabatlarning samaradorligini ta’kidlovchi xabarlar. Bunday xabarlar odatda o’zini o’z uyidagidek his qilishi, o’ziga yaqin insonlarni uchratishini ta’kidlaydigan “uydan uyga” qabilidagi axborotlardan tashkil topadi. Bu xabarlar ko’rsatilayotgan xizmatlarning ijtimoiy o’ziga xosligini, mehmondostlikni va asosiy ehtiyojlarning qondirilishini ko’rsatish uchun o’z ichiga oziq-ovqatlarning suratlarini ham oladi.
  
• 
  Sayohat/chetlanish – insonlarning sayohat qilishga va odatiy insonlar va joylardan “qochish”ga intilishlari tashkilotlarga reklama xabarlarida shunday imkoniyatlarni yorqinroq ko’rsatish imkonini beradi. Bunday xabarlar har qanday material jihatlarni ya’ni hududning o’ziga xos belgilari, masalan, plyajda dam olish, mehmonxona nomerida hordiq chiqarish, jakuzi, spa va boshqa tadbirkorlik harakatlarini qamrab oladi. Ular(reklama xabarlari) turizm va mehmonxona sohasiga tanish bo’lgan kunlik muammolardan, odatiy hayotdan “qutqarish” ma’nosidagi so’zlarga murojaat qilishi mumkin. Bu xabarlar “ishontirish” uslubi orqali insonlarni ta’tilning qimmatliligiga ishontirishga, motivlashtirishga harakat qiladi
  
• 
  Qulaylik – bunday xabarlar qimmatlilikka asoslanadi, iste’molchilarning qaror qabul qilishlarida dono maslahatga, axborotga va fikrlarga bo’lgan ehtiyoji qimmatli hisoblanadi. Xabarlar so’zlariga ishonish mumkin bo’lgan tajribali va bilimli mutaxassislarning fikrlarini qimmatliligini ta’kidlaydi. Bu shakldagi xabarlar hozirgi kunda iste’molchilar qaror chiqarish uchun kundan-kunga kamroq vaqt sarflashayotgani tan oladi. Odatda turistik vositachilar, global mehmonxonalar, oziq-ovqat, ichimlik tarmoqlari orqali bunday xabarlar tarqatiladi. Bu xabarlar reklamaning foydalilik funksiyasiga asoslangan holda “jozibadorlik” yondashuvidan foydalanadi.
  
• 
  Xohish/intilish – bunday turdagi xabarlar mahsulotlar, xizmatlar yoki manzillar – shohona, o’z-o’zini oqlaydi deb tushunilishiga murojaat qiladi. Turizm va mehmonxonalarning ko’pchiligi hattoki juda boy mamlakatlar uchun “qo’l yetmas”, e’tibordan chetda qolib ketyapti. Bu xizmatlar va tajribalar katta moliyaviy xarajatlarni talab etadigan “hayotda bir martagina” bo’lishi mumkin bo’lgan voqea-hodisalarga urg’u berilgan xabarlarda shakllanadi. Asal oylarini o’tkazish bo’yicha turlar, uzoq reyslar, kengaytirilgan sayohat tajribalari va shohona, muhim va juda ham rasm bo’lgan(modada bo’lgan) mehmonxonalar shunday obrazlar va matnlardan foydalanishadiki, ularda “hayotdagi eng katta orzu” haqida gapiriladi. ^{Bu turdagi xabarlar “jalb etish” tipidan ham foydalanadi, chunki brend yoki sayohat tajribasi uzoq muddat yodda qoladi.}