1 – Mavzu: Neft va uni qayta ishlash mahsulotlari. Neftni qayta ishlashning asosiy usullari. Reja

Neftni qayta ishlashning kimyoviy usuli. 
Neftni haydab olingan benzin 
miqdori xalq xo‘jaligining o‘sib borayotgan ehtiyojlarini qondira olmaydi. 
Benzin miqdori va sifatini oshirish maqsadida hozirgi vaqtda qayta 
ishlashning ikkinchi usuli - kimyoviy usul qo’llaniladi. Ikkilamchi qayta ishlashda 
kimyoviy jarayonlar natijasida neft va gaz tarkibidagi uglevodorodlarni yuqori 
harorat va katalizatorlar ta’sirida o‘zgartirib, yuqori sifatli benzinlar olinadi. 
Kimyoviy usul 2 xil yo‘nalishdan iborat: 
1)
Kreking (Parchalash); 
2)
Riforming (Sifatini yaxshilash). 
Kreking
- neftning yirik molekulali uglevodorodlarini oson qaynaydigan 
maydaroq molekulali uglevodorodlarga parchalashdan iboratdir. Kreking usulida 
neftdan benzin fraksiyalarining ajratib olinishi 50-60 % ni tashkil etadi. 
Uglevodorodlarning 2-7 MPa bosim ostida va yuqori haroratda (470°C - 540°С) 
parchalashga 
termik kreking
deyiladi. Uglevodorodlarning yuqori haroratda 
(450°C-500°C) va past bosim (0,06-0,14 MPa) ostida va katalizator yordamida 
parchalanishiga 
katalitik kreking
deyiladi. 
Neft mahsulotlarining sifatini yaxshilash maqsadida ularning tarkibidagi 
uglevodorodlaring molekular massasini o’zgartirish bilan sifatini yaxshilash 
uchun 
riforming
usulidan foydalaniladi. Bu jarayon 460-520 °C harorat va 0,98- 
1,47 MPa bosimda bajariladi, bunda 70-95 foiz benzin ajralib chiqadi. Bu jarayon 
ham 2 xil yo'nalishda bo'ladi: 
-
termik riforming; 
-
katalitik riforming. 
Termik riformingda
vodorod ishtirokida (480°C - 520
0
C haroratda va 3 MPa 

---

bosim ostida) to‘yinmagan uglevodorodlar to‘yingan holga o‘tishi bilan benzin 
sifati yaxshilanadi.