1- ma'ruza. Odam va hayvonlar fiziologiyasi faniga kirish

Harakat analizatori.
Bunga propriotseptiv, bug’im, muskul analizatorlarining har xil harakat bajarilayotgan vaqtdagi faoliyati kiradi. Bu vaqtda yuz beradigan teskari aloqa MNS ga har bir harakat to’g’risida informatsiya eltib turadi.
Harakat analizatoridan keladigan impulsatsiya muskullar tonusi uchun muhimdir (propriotseptiv) sezgi kesilsa o’sha muskul tonusi yo’qoladi. Bu holatlar sport mashg’ulotlarida katta ahamiyatga ega.
Tashqi dunyoni tushunishda boshqa analizatorlar bilan birgalikda harakat analizatori ham katta rol o’ynaydi. (muskul sezgirligi to’g’risida 1863 yil I.M.Sechenov gapirgan edi).
Harakat analizatorining retseptorlari 2 gruppaga bo’linadi: 1) Goldji proprioretseptorlari - efferent tolaning muskulga kelib oddiy shoxlanishdir. 2) Maxsus muskul birikmalari (u ancha murakkab). Birinchi gruppa retseptorlar muskul qisqarganida ham bo’shashganida ham qitiqlanadi. Ikkinchi gruppa esa faqat bo’shashishda qitiqlanadi (organizmning har xil holatida ham teskari aloqa mavjud bo’lib turadi).
Adaptatsiya harakat analizatorida juda kamdan-kam bo’ladi. Buning biologik ahamiyati katta, ozgina o’zgarish vaqtida ham teskari aloqa bo’lib turadi.
Harakat analizatorlaridagi har xil retseptorlar muskullarning maqsadga muvofiq suratda qisqarib bo’shashishiga olib keladi (sport mashqlari vaqtida). Harakat analizatorlarida ham nerv yo’li oldingi analizatorlaridagidek (muskuldan orqa miyaga ® o’rta miya ® talamus ® miya yarimsharlarining po’sti).
Harakat analizatorining faoliyati bir qancha vegetativ organlar ishida ham muhim ahamiyatga ega (harakat bilan qon tomirlari, yurak sistemasi, oshqozon-ichak sistemasi ishlari tezlashib ketadi).