1- ma'ruza. Odam va hayvonlar fiziologiyasi faniga kirish

Yorug’lik va qorong’ulikka nisbatan adaptatsiya. Yorug’likning kuchayishi bilan sezgirlikning pasayishiga yorug’lik adaptatsiyasi deb aytiladi. Yorug’dan qorong’uga chiqqanda adaptatsiya davomli, teskari holatda adaptatsiya qisqa muddatli bo’ladi.


Ko’rish maydoni va o’tkirligi.
Ko’rish maydoni har xil yorug’likda turlicha bo’ladi: eng keng ko’rish oddiy oq yorug’likda, rangli nurlarni ko’rish maydoni tor, chunki rangli ko’rish kolbachalar orqali amalga oshiriladi (ular to’r qism markazida ko’p, xolos).
Ko’rish o’tkirligi deb, ikkita nuqtani alohida-alohida ko’ra bilish minimal burchagiga aytiladi. Normal odamlarda bu bir burchak minutga to’g’ri keladi.
Biror narsani aniq ko’rishda uning tasviri markaziy chuqurcha atrofida bo’lishi kerak, agar ko’rishda faqat periferiyadagi tayoqchalar qatnashsa aniq ko’rish qiyin. Suv tagida yaxshi ko’rish uchun suv ko’z yuzasiga tegib turmasligi kerak, aks holda ko’z va suv sindirish koeffitsentlari bir-biriga yaqinligi uchun ko’rish bo’lmaydi. Rangli narsalarni ko’rish faqat kolbachalar bilan amalga oshirilganligi uchun ham, kechasi (tayoqchalar faoliyatida) rangni farqlab bo’lmaydi. Odam ko’zi sezgi tanachalari 400-800 mk to’lqin orasidagi nurlarni ko’radi, undan past (ultrabinafsha) va yuqori (infraqizil) nurlarni ko’rmaydi.
Qizil nurni sezuvchi retseptorlar uzun to’lqinli nurlar ta'sirida, yashil nurni sezuvchilar o’rtacha to’lqin va gunafsha nurni sezuvchilari qisqa to’lqinli nurlar ta'sida intensiv qitiqlanadilar. Shu komponentlardan biri ko’zning to’r qavatida bo’lmasa odam qizil va yashil nurni ajrata olmaydi (daltonizm kasalligi).
Monokulyar va binokulyar ko’rishni gapirish kerak. Ularning ichida binokulyar ko’rishning afzalligi 1 m atrofida, 100-200 m da ularning farqi juda kamayadi. Binokulyar ko’rish bilan masofani aniqlash mumkin.