1 – ma’ruza ijtimoiy ekologiya fani reja

4.Gomeostaz va ekologik suksessiya.   

        Gomeostaz – organizmning o‘z ichki muhiti tarkibi va xossalarini doim bir 

me’yorda, nisbiy dinamik turg‘unlikda saqlay olish xususiyatidir. Gomeostaz 

asosida teskari aloqa prinsipi yotadi. 

Gomeostaz (yunoncha gomios – o‘xshash, bir xil + statik – qo‘zg‘almas) atamani 

1929 yil amarika fiziologi Bredford Kennon (1871-1945) kiritgan) konsepsiyasi F. 

Kliments  tomonidan  (1979)  ishlab  chiqilgan  va  keyinchalik  u  ekotizimda 

qo‘llanilgan. 

 

Gomeostatik  mexanizm  ma’lum  chegarada  mavjud  bo‘ladi.  Ularning 

chegaradan chiqib ketishi populyasiyalar (ekosistemalar)ning halok bo‘lishiga olib 

kelishi  mumkin.  Masalan,  paxta  hosildorligini  quyidagicha  izohlash  mumkin: 

Markaziy  Osiyo  davlatlarining  yuqori  paxta  hosildorligini  ko‘pincha  g‘o‘zaga 

beriladigan ma’danli o‘g‘itlarga bog‘lashadi. 

 

Agar unga beriladigan ma’danli o‘g‘itlar va sug‘orish me’yoridan ortiqcha 

berilsa,  ko‘pgina  paxta  maydonlarining  eroziyaga  uchrashi,  sho‘rlanishi  va 

foydalanish  samaradorligi  pasayishi  mumkin.  Biotizimning  eng  yuqori  darajasi  

jamoa hisoblanadi.