1 – ma’ruza ijtimoiy ekologiya fani reja



Download 1,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet15/98
Sana11.01.2022
Hajmi1,12 Mb.
#351755
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   98
Bog'liq
2 5301270707454348911

   1. Tirik moddalar

. Bularga biosferadagi barcha tirik organizmlar  - o‘simliklar, 

hayvonot  va  qo‘yi  darajadagi  jonzotlar  kiradi.  Tirik  moddalarning  eng  muhim 

hususiyatlari ularning umumiy vazni, kimyoviy tarkibi va energiyasi hisoblanadi. 



    2. Biogen moddalar

. Bular tirik organizmlar faoliyati natijasida hosil bo‘lgan va 

o‘zgarishlarga uchragan moddalardir. Neft, torf, kumir, oxaktosh, tabiiy gaz va shu 

kabilar biogen moddalarga misol bula oladi. 



    3. Noorganik moddalar va suv

. Bular biosferadagi turli noorganik moddalar va 

suvlarni o‘z ichiga oladi. Bunday moddalar tirik organizmlar uchun yashash muhiti 

va vositasi bo‘lib hisoblanadilar. 



    4.  Oraliq  moddalar

.  Bular  tirik  organizmlar  faoliyati  ta’sirida  o‘zgarishlarga 

uchragan  moddalardir.  Bunday  moddalarga  tuproqlar,  cho‘qindilar,  tog‘  jinslari, 

gillar va suvlarning ma’lum qismini misol qilib ko‘rsatish mumkin. 

V.I. Vernadskiy insonning biogeokimyoviy faoliyatini ham tirik moddalarning 

alohida  funksiyasi  sifatida  ajratishni  tavsiya  etgan.  Bu  fikrning  ilmiy  ahamiyati 

hozirgi insoniyatning ishlab chiqarish faoliyati kuchaygan davrda yanada yaqollrok 

namoyon bo‘lmoqda. 

Tirik organizmlar faoliyati tufayli biosferada katta hajmdagi modda va energiya 

almashinuvi ro‘y beradi. Bunday organizmlar tog‘ jinslarining nurashida, er yuzasi 

relefining  shakllanishida,  tuproq  hosil  bo‘lishida,  qazilma  boyliklarning  vujudga 

kelishida,  yangi  moddalarning  sintez  bo‘lishida,  energiyaning  to‘planishi  va 

sarflanishida faol ishtirok etadilar. fotosintez biosferadagi eng muhim jarayonlardan 

biri hisoblanadi. 

Biosferada  moddalarning  aylanma  harakati  ayrim  kimyoviy  modda  va 

elementlarning  aylanma  xarakatlaridan  tashkil  topadi.  Tabiatda  asosan  quyosh 

energiyasi ta’sirida 

katta

 ko‘lamdagi geologik modda aylanishi va tirik organizmlar 

ishtirokidagi

 kichik

 ko‘lamli biologik modda aylanishi yuz beradi.  

 


Download 1,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish