1 – laborotriya ishi

II - usul. Buyum, uning tasvir kattaliklari (h,H) va linzadan tasvirgacha bo’lgan masofa b manzara yordamida yig’uvchi linza fokus masofasini aniqlang.
Uning uchun (1) va (2) ifodalardan foydalanamiz. (2) ifodaning ikki tomoni b ga ko’paytirib ifodadan ; ; ; ; (3) tenglikni hosil qilamiz. Shunday qilib, yig’uvchi linza fokus masofasini topish uchun: buyum va tasvir balandliklari, linzadan tasvirgacha bo’lgan masofa b ning son qiymatlarini bilish etarli.

2 – TOPSHIRIQ ISHNI BAJARISH TARTIBI

1. Shtangensirkul` bilan buyum balandligi bir necha marta o’lchanib, uning o’rtacha son qiymati topiladi.
2. Yorug’lik manbaini elektr tarmog’iga ulab buyumning aniq tasviri hosil qilinadi. Tasvir balandligini shtangensirkul yordamida bir necha marta o’lchab, uning o’rtacha son qiymati topiladi.
3. Linza va tasvirgacha bo’lgan masofani, linzani siljitib yoki ekranni siljitib 6-8 marta o’lchanadi.
4. Olingan natijalar asosida (3) ifodadan foydalanib, yig’uvchi linza fokus masofasi topiladi.
5. Yig’uvchi linza fokus masofasining o’rtacha son qiymati va o’rtacha kvadratik hotaliklar topiladi.
III – usul. BESSEL USULI. YIG’UVCHI LINZANING FOKUS MASOFASINI UNI BOSH OPTIK O’Q BO’YICHA SILJITIB TOPISH
Bu ishda linzadan tasvirgacha masofani A deb belgilasak, u 4f4f bo’lgan holdagina linzani bosh optik o’q bo’yicha siljitganimizda (2 rasm), uning ikkita vaziyatini topish mumkin: birida buyumning kichiklashgan, C’B’, ikkinchisida uning kattalashgan C’B” tasviri Hosil bo’ladi. CHizma ko’rinish sodda bo’lishi uchun L linzaning ikki vaziyatda SV buyum C’B’ va S'B'' tasvirlar Hosil qilishining bir qism keltirilgan. Agarda ish to’g’ri bajarilgan bo’lsa, ya’ni linza buyumdan uzoqlashganda uning kichik tasviri C’B’ va linza buyumga yaqinlashganda uning k
2 расм
attalashgan tasviri C’V’’ ekranda Hosil bo’lsa, u Holda a=b’, va b=a’. Buyum va ekran orasidagi masofani A, linzaning vaziyatlari orasidagi masofani L bilan belgilasak , teng bo’ladi. Bundan ; (4) ifodani Hosil qilamiz. Bu ifodani (2) ifodaga qo’shsak, ya’ni
(5)
ifoda yig’uvchi linza fokus masofasini topishga imkon beradi.