0‘zbekiston respubl1kasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

Название диаграммы

Tajriba guruhi

2. 
   diagramma.Tajriba sinov guruhi o‘quvchilarining o’zlashtirishlari (%)
   

Natija guruhi sTajrtoaguruhi

3. 
   diagramma. Tajriba sinov va natija guruhi o‘quvchilarining o‘zlashtirish farqlari (% da)
   

Yuqorida keltirilgan diagrammadan ko‘rinib turibdiki, umumta’lim maktablari uchun yaratilgan yangi amaliy dasturlarni o‘rganish va ta’lim-tarbiya jarayonida faol o‘qitish usullaridan foydalanish quyidagi samaradorlikka erishishga olib keladi: Tajriba guruhlarida “a’lo” bahoga o‘zlashtirish darajasi o‘rtacha 36,1 %ni (natija guruhlariga nisbatan 9,1% ga ko‘p), “yaxshi” bahoga o‘zlashtirish darajasi 38,9% (nazorat guruhiga nisbatan 7,6% ga ko‘p) tashkil etgan bo‘lsa. “Qoniqarli” baho olgan o‘quvchilar soni 26,7% ni (nazorat guruhiga nisbatan 8,9% ga ko‘p), “qoniqarsiz” baho olgan o‘quvchilar soni esa o‘rtacha 0% (nazorat guruhida 8,1%) ni tashkil etdi. Demak, mazkur statistik ma’lumotlar biz tomondan ishlab chiqilgan va amaliyotda sinab ko‘rilgan o‘qitish metodikasi hamda faol o‘qitish usullari amaldagi an’anaviy o‘qitish metodikasiga nisbatan samarali degan xulosaga kelishimizga asos bo‘ladi. Bu esa, tajriba sinov guruhlarida “Informatika va AT” fanini ma’lumotlar bazasini o’qitish metodikasi bo‘yicha olib borilgan ishlar samarador ekanligini ko‘rsatadi.

XULOSA
XXI asr - axborot texnologiyalari asridir. Bugungi kunda axborot texnologiyalari o‘zining juda ulkan va ahamiyatli xizmatlari bilan hayotimiz barcha jabhalarining ajralmas qismiga aylanib bormoqda. Shuningdek, axborot texnologiyalarini ta’lim tizimida ham mohirlik bilan joriy etilishi misli ko‘rilmagan muvaffaqiyatlarga olib keladi.
Jumladan turli ko‘rinishdagi ma’lumotlarni qayta ishlash va ularning ma’lumotlar bazalarini yaratish, kompyuter tarmoq orqali dunyoning istalgan joyi bilan ma’lumot almashish, muloqot qilish imkoniyatlarini yaratib berdi. Bunda esa bilimlar bazalari, ma’lumotlar bazalari va ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlarining o‘rni va ahamiyati juda katta. Chunki ulardagi kerakli ma’lumotlarni tarmoq orqali millionlab foydalanuvchilar olib foydalanishi mumkin.
Umumta’lim maktablarida informatika va axborot texnologiyalari fanidan o‘quvchilarga o‘tilishi kerak bo‘lgan “Ma’lumotlar bazasi va ularni boshqarish tizimlari” bobiga doir mavzularni o‘tish o‘quv vaqtining yuqorida keltirilgan mavzular taqsimoti ketma-ketligi asosida olib borilsa, o‘quvchilar uchun mavzuni mukammal tushunishi va uning imkoniyatlarini o‘rganishi yanada qulay va samarali bo‘ladi.
Men o‘z kuzatishlarim va pedagogik tajribalarim natijasida shunday xulosaga keldimki, o‘quvchilarga nazariy bilim berish bilan bir qatorda amaliy jarayonni ko‘proq olib borish ularda o‘tilayotgan mavzuni to‘liq o‘zlashtirishi va mazkur mavzu bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirilishi bir qadar samarali kechadi hamda fanga bo‘lgan ijobiy munosabat ortishi bilan birga qiziqishi ham yuqori bo‘ladi.
Ma’lumotlar bazasini bizning fanda o‘rni katta deb o‘ylayman. Informatika fani axborotlarni izlash, saqlash, uni qayta ishlash bilan shug‘ullanar ekan, ma’lumotlar ma’lum vaqt oralig‘ida to‘planib boradi, natijada ma’lumotlar bazasi vujudga keladi. Bu ma’lumotlarni qayta ishlashda bizga ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi qo‘l keladi. Ma’lumotlar bazasi tushunchasi fanga kirib kelgunga qadar, ma’lumotlardan turli ko‘rinishda foydalanish juda qiyin edi.
Umumta’lim maktabida bitiruv malakaviy ishi orqali ma’lumotlar bazasini o‘qitish metodikasini nafaqat pedagogik tajriba natijalari bo‘lim mazmuniga mos yangi pedagogik va axborot texnologiyalar asosida ta’limni tashkil etish o‘quvchilar o‘zlashtirishining samaradorligi oshganligi va sifati yaxshilanganligini ham tasdiqladi. Ta’lim o‘quvchilarda nazariy bilim, amaliy ko‘nikma va malakalarni o‘zlashtirish darajasi va sifatining yaxshilanishiga olib keldi. Tajriba-sinov guruhlarida “a’lo” bahoga o‘zlashtirish darajasi o‘rtacha 36,1 %ni (nazorat guruhlariga nisbatan 9,1% ga ko‘p), “yaxshi” bahoga o‘zlashtirish darajasi 38,9% (nazorat guruhiga nisbatan 7,6% ga ko‘p) tashkil etgan bo‘lsa. “Qoniqarli” baho olgan o‘quvchilar soni 26,7% ni (nazorat guruhiga nisbatan 8,9% ga ko‘p), “qoniqarsiz” baho olgan o‘quvchilar soni esa o‘rtacha 0% (nazorat guruhida 8,1%) ni tashkil etdi. Tajriba-sinov natijalari Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabida o‘tkazilib tadqiqot g‘oyalarini amaliyotga joriy etish bo‘yicha tavsiyalar berildi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. 
   O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi qonun. - T.:
   

«O‘zbekiston», 1997.

2. 
   O‘zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash miliy dasturi». - T.: «O‘zbekiston», 1997.
   
3. 
   A.Sattorov. Ma’lumotlar bazasini boshqarish sistemasi Access (Windows 9x/2006). T.2006
   
4. 
   Sh.Nazirov, A.Ne’matov, R.Qobulov, N.Mardonov Ma’lumotlar bazasi (AL va KHK uchun o‘quv qo‘llanma) T.: “Sharq”,2007
   
5. 
   Abduqodirov A.A. va boshq. Axborot texnologiyalari (AL va KHK uchun dastur). T.: Arnaprint MChJ, 2004.
   
6. 
   Abduqodirov A.A., Hayitov A.G‘., Shodiev R. Axborot texnologiyalari: Akad. lisey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik.- T.: “O‘qituvchi”, 2002.
   
7. 
   Anatoliy Motev Uroki MySQL (+CD-ROM) Seriya: Samouchitel
   

Izdatelstvo: BXV-Peterburg, 2006

8. 
   Kuznetsov S.D. Введение в стандарты языка базы данных SQL.M. 1998
   
9. 
   И.Бубнов “Базы данных. Прошлое и будущее”. 21.11.2016 https://geekbrains.ru/posts/databases trends
   
10. 
    Marci Hoffman “Xorijiy huquq bo‘yicha qo‘llanma” https: //referenceworks .brillonline.com/browse/foreign-law- guide
    
11. 
    Гусаров А.А., Иванов В.К., Прокофьева Г.С. «Создание электронных тестов в среде iSpring», Тверь: ТвГТУ, 201
    
12. 
    Kogalovskiy M.R. Ma’lumotlar bazasi texnologiyalari entsiklopediyasi. - M.: Moliya va statistika, 2002. - 800 b. - ISBN 5-279-02276-4.
    
13. 
    Kuznetsov S. D. Ma’lumotlar bazalari asoslari. - 2-nashr. - M.: Internet Axborot Texnologiyalari Universiteti; BIN. Bilimlar laboratoriyasi, 2007. - ISBN 978­5-94774-736-2.
    
14. 
    Connolly T., Begg K. ma’lumotlar bazalari. Loyihalash, amalga oshirish va texnik xizmat ko‘rsatish. Nazariya va amaliyot Ma’lumotlar bazasi tizimlari: Loyihalash, amalga oshirish va boshqarish uchun amaliy yondashuv. 3-nashr. - M.: Uilyams, 2003. - ISBN 0-201-70857-4.
    
15. 
    Garsiya-Molina G., Ulman J., Widom J. Ma’lumotlar bazasi tizimlari. To‘liq Kurs Ma’lumotlar bazasi tizimlari: to‘liq kitob. - Uilyams, 2003 - ISBN 5-8459- 0384-X.
    
16. 
    Beynon-Devis P. (2004). Ma’lumotlar bazasi tizimlari 3-nashr. Palgrave, Basingstok, Buyuk Britaniya
    
17. 
    Кодд Э.Ф., “Реляционная модель данных для больших совместно используемых банков данных”. СУБД. 1995 г.
    
18. 
    “Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlar” fani bo‘yicha elektron o’quv qo‘llanma, TATU FF.
    
19. 
    Ayupov R.X., Ismoilov S.I., Azlarov A.X., “MS Access 2002 - ma’lumotlar.
    
20. 
    A.Ya.Arxangelskiy Delphi 7, Moskva, izd. «Binom», 2003.
    
21. 
    T. Konnolli, K. Bregg. Bazi dannix. Universitet Peysli, Shotlandiya, izd MSPB Kiev, 2003g.
    
22. 
    Ramez Elmasri, Shamkant B.Navathe. Fundamentals of Database Systems (7th Edition). Pearson. USA, 2015.
    
23. 
    Ю.Бекаревич, Н.Пушкина “Самоучитель Microsoft Access 2013” БХВ-Петербург - 2014
    
24. 
    Yuldashev U.Yu. Informasionnie texnologii. Metodicheskoe posobie. Ch.1-2.-T.TGPU. 2007
    
25. 
    http://www.ziyonet.uz/ - Axborot ta’lim portali.
    
26. 
    http://www.natlib.uz Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Milliy kutubxonasi
    
27. 
    Н.Ж. Зарипова, М.Ж. Зарипова “Использование программы ispring suite при создании мультимедийных электронных учебных пособий ”психолого- педагогический журнал гаудеамус, № 2 (24), 2014
    
28. 
    Осин А. В. Электронные образовательные ресурсы нового поколения: открытые образовательные модульные мультимедиа системы //В сб. науч. ст." Интернетпорталы: содержание и технологии". Выпуск. - 2007. - Т. 4. - С. 12-29. 439
    
29. 
    Лузгина В. Б., Шамец С. П. Особенности разработки мобильного контента с помощью программного обеспечения iSpring // Электронные ресурсы в образовании («ЭРНО-2015»): Труды IV Международного научно­
    

методического симпозиума. - г. Анапа. - Ростов-н/д: Изд-во ЮФУ, 2015. - С. 139-142.

30. 
    iSpring Solutions: [Электронный ресурс]. Йошкар-Ола, 2005-2016. - Режим доступа:http://www.ispring.ru/.
    
31. 
    K.Ibraeva “How to Make a Quiz in PowerPoint” https://www.ispringsolutions.com/blog/. 2019
    
32. 
    Гирев П.Е., Мухин О.И., Полякова О.А. Инновационные подходы к использованию интерактивных моделей в обучении // Дистанционное и виртуальное обучение. 2010. № 4. С. 84-90.
    
33. 
    Ауезов Б. Н. Беркимбаев К. М. “Педагогическая культура как составляющая профессиональной культуры учителя” «Молодой учёный» .№ 4 (138) 2017. ISSN 2072-0297- 354 b.
    
34. 
    Ибн-Сина. Избранные философские произведения. —М.,1980. — 106 b
    
35. 
    Зиятдинова Т. Л. “Современные технологии в преподавании информатики”. Эксперимент и инновации в школе 2011/2. 31 c
    

Glossary
Axborot - biron voqea haqidagi batafsil xabar, ma’lumot. Davlatlar o'rtasidagi muzokaralar natijasida tuzilgan bitim yoki shartnoma to'g'risida hukumatning rasmiy xabari. Xalqaro huquqda ikki va undan ortiq davlatlar o'rtasida olib boriladigan diplomatik muzokaralar natijasida tu-zilgan bitimlar, shartnomalar yoki qabul qilingan boshqa qarorlar haqidagi xabar ikki yoki undan ortiq davlatlar tomonidan rasmiy e’lon qilinadi.