0‘zbekiston respubl1kasi oliy va o rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fizika-matematika fakulteti

Download 0,5 Mb. bet 13/16 Sana 14.07.2022 Hajmi 0,5 Mb. #795257

Bog'liq
Намуна-1

Bu sahifa navigatsiya:

• 3-bosqich Yakuniy.
• III BOB. TAJRIBA-SINOV TASHKIL ETISH VA NATIJALARI.
• §. Tajriba sinov ishlaridan olingan natijalar tahlili

2-bosqich. Asosiy bosqich (30 daqiqa)	O'quvchilarga metodik yo'naltirilgan tarqatma material beriladi: Topshiriqlar uchun savollar Javoblarni to'ldirish uchun berilgan topshiriqlar tekshiriladi va olingan natijalar muhokama qilinadi.( 2-ilova) Ma’lumotlar bazasidan so'rovlar hosil qilish bo'yicha matariallar beriladi. (3-ilova) O'quvchilarni mavzu bo'yicha olingan bilimlarini mustahkamlash uchun B/BX/B-jadvalidan foydalanish mumkindir. O'quvchilar ishlari kuzatiladi kerak bo'lganda ularga yordam beriladi.
Guruhlarga bo'lingan holda mustaqil ravishda topshiriqni bajaradilar. Topshiriqlarni tekshirish va tahlillashda qatnashadilar. Kamchiliklar aniqlanadi ular yuzasidan savollar beriladi va yo'l qo'ygan xatoliklar tuzatiladi.
3-bosqich Yakuniy. ( 10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo'yicha yakuniy xulosalarni aytib o'tadi, olingan natijalarga ko'ra talabalar rag'batlantiriladi.	3.1.Bajarilgan topshiriqlarni ko'rsatadilar

1-ilova






III BOB. TAJRIBA-SINOV TASHKIL ETISH VA NATIJALARI.

1. 
   §. Tajriba sinov ishlarini tashkil etish bosqichlari
   

Tadqiqot usuli yoki "Muammoni hal qilish" ta’lim sohasidagi hamkorlikning asosi, chunki bu tabiiy kashfiyot jarayonini yoki voqelikni bilishni takrorlashdir. Rivojlanishiga imkon beradigan o‘quv jarayonini tashkil etishda bunday sharoitlarni yaratish uchun o‘quvchilar izlanishi va tadqiqot qobiliyatlariga ega mustaqil faoliyatni rivojlantirilishi va fanga qiziqishtirish lozim.¹¹
Pedagogik tajriba sinov ishlarining maqsadi ilmiy tadqiqotimizda ilgari surilgan farazimizning nechog‘lik to‘g‘ri ekanligini isbotlashdan iborat edi. Bu jarayonni shartli ravishda quyidagi bosqichlarga bo‘lish mumkin:

1. 
   Tayyorgarlik bosqichi 2019-2020 o‘quv yilining 1-yarmida o‘tkazilib, bu davrda quyidagi ishlar amalga oshirildi:
   

• 
  tadqiqotning asosiy yo‘nalishini aniqlab olish;
  
• 
  muammoning nazariy va amaliy holatini o‘rganish;
  
• 
  kasb-hunar ta’limi o’quv muassasalari o ‘qituvchilari bilan so‘rovnomalar o‘tkazish;
  
• 
  o‘quv-me’yoriy hujjatlarini tahlil qilish va o‘rganish;
  
• 
  tayanch o‘rta ta’lim maktablarini tanlash, ularda tajriba-sinov ishlarini o‘tkazish uchun moddiy-texnik, ilmiy-uslubiy negiz va pedagogik shart-sharoitlar mavjudligini o‘rganish;
  
• 
  tajriba sinov ishlarini o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan materiallarni tayyorlash;
  
• 
  dastlabki tajriba sinov ishlarini o‘tkazish va boshqalar.
  

2. 
   Ikkinchi bosqich - 2019-2020 o‘quv yilining 2-yarmida quyidagilar amalga
   

oshirildi:

• 
  rejaga binoan tajriba sinov ishlarini davom ettirish;
  
• 
  informatika va axborot texnologiyalari darslarini tahlil qilib borish;
  
• 
  tajriba sinov ishlaridan olingan natijalarni miqdor va sifat jihatdan tahlil qilish;
  
• 
  dars jarayoniga yaratilgan ta’lim texnologiyalarini qo‘llash orqali o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini aniqlash;
  
• 
  ilmiy dalillar yig‘ish, ularni umumlashtirish;
  
• 
  tajriba sinov ishlari natijalarini muhokama etish.
  

3. 
   Tadqiqotning uchinchi bosqichi - 2019-2020 o‘quv yilida:
   

• 
  tajriba sinov ishlari davom ettirildi;
  
• 
  tadqiqot davomida to‘plangan barcha materiallarga statistik ishlov berib, uning ishonchli ekanligini isbotlash va metodik ishlarni amaliyotga joriy etish tadbirlari ko‘rildi.
  

Pedagogik tajriba sinov ishlarini Gulyamova D.R. taklif etgan nazorat va tajriba sinov guruhlarida bo‘lib olish metodikasiga asoslandi. Nazorat guruhlarida ta’lim jarayoni amaldagi o‘quv reja va dastur, o‘qitish metodikasiga binoan amalga oshirilgan bo‘lsa, tajriba sinov guruhlarida biz taklif etgan faol ta’lim metodlaridan foydalanilgan holda amalga oshirildi. Nazorat va tajriba sinov guruhlarining natijalari muntazam tahlil etildi va bir biriga qiyoslanib, xulosa chiqarildi. Zarur bo‘lgan hollarda bu jarayonda bevosita ishtirok etuvchi o ‘qituvchilar tomonidan bildirilgan fikr- mulohazalar atroflicha muhokama etilib, o ‘qitish metodikasiga o‘zgartirishlar kiritildi.
O‘quvchilarning bilimi, ko‘nikma va malakalari “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari” bo‘limiga doir amaliy masalalarni mustaqil holda ijodiy yechimini topishlarida, o‘rganilayotgan ob’yekt(predmet, jarayon, hodisa, shaxs)larning mohiyatini anglab, maqbul ravishda o‘z mulkiga aylantirish qobiliyatlari orqali aniqlandi. O‘quvchilarda shakllangan bilimlarning sifat ko‘rsatkichlarini baholashda ongli o‘zlashtirish, bilimlarni Davlat ta’lim standartlari doirasida tizimliligi va ulardan ijodiy foydalanish qobiliyati kabilar mezon sifatida foydalanildi. Buning uchun kirish va chiqish nazorat-sinovlaridan foydalandik.
Tajriba - sinov ishlarini olib borishda Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabi tajriba-sinov maydonchasi sifatida tanlanib ma’lum tayyorgarlik ishlari amalga oshirildi.
Tajriba-sinov jarayonida informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitish mazmuni, o‘rganish shart-sharoitlari, metodlari tanlanib, savol javob, pedagogik kuzatish natijalari, o‘quvchilarni bilimini nazorat qilish va baholash mezonlari jamlandi. Tajribaviy metodik ishlanmalar, amaliy mashg‘ulot bayonnomalari, tarqatma didaktik materiallar va interfaol ta’lim metodidan foydalanish orqali olingan samaradorlikni yuqori bo‘lishi ham isbotlandi.
Tadqiqotni amalga oshirish dasturiga binoan o‘quvchilarda informatika va axborot texnologiyalari fanidan bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllanganlik statistik tavsifini tuzish ko‘zda tutilgan edi. Bu o‘rta ta’lim maktablarida informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitish bo‘yicha diplom ishida ishlab chiqilgan metodika samarali ekanligini baholash imkonini beradi.
Tadqiqot mavzusi yuzasidan shakllantiruvchi pedagogik tajriba-sinov ishlarining o‘quvchilar bilim darajasini tajriba va nazorat guruhlarida aniqlash hamda qiyosiy tahlil qilish bosqichi 2019-2020 o‘quv yili mobaynida amalga oshirildi. Jami 74 nafar o‘quvchi qatnashdi.
Nazorat guruhlarida o‘qitish jarayonida an’anaviy metod asosida amalga oshirilgan bo‘lsa, tajriba sinov guruhlarida biz taklif etgan metoddan foydalangan holda o‘tkazildi. Nazorat va tajriba sinov guruhlarining tajriba boshida va tajriba oxirida olingan natijalar muntazam tahlil etib borildi va ular bir-biriga qiyoslanib, xulosa qilindi. Tajriba sinov guruhida ishlab chiqilgan metodni qo‘llashning samaradorligi nazariy asoslanib, amaliy jihatdan isbotlab berildi. Nazorat ishlarining natijalarini baholashda tarkibiy tashxisiy tahlildan foydalanildi. Tajriba va nazorat guruhlari o‘quvchilari tomonidan o‘quv materiallarini qay darajada o‘zlashtirilganligi haqidagi to‘laroq ma’lumotni, ularda hosil bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarning to‘laligi, doimiyligi, ta’sirchanligi, ixchamligi kabi sifat ko‘rsatkichlarini bera oladi.
Tajriba-sinov ishlarining natijalarini matematik statistika usuli bilan qayta ishlash asosida o‘quvchilarning tajriba materiallarini o‘zlashtirishdagi samaradorligi haqida xulosalar chiqarildi. Bu guruhlardagi o ‘quvchilarning bilim va ish-harakat usullarining shakllanganlik darajasidagi farqini aniqlash uchun biz o‘quv materialini o‘zlashtirish darajasi natijalarining statistik tavsifini tuzdik. Shunday qilib, bu guruhlardagi o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini qoniqarli, yaxshi va a’lo kabi baholarni qo‘llash imkonini beradi. Buning uchun biz yuqorida ko‘rsatib o‘tganimizdek ikkita mustaqil guruhlar oldik (har bir guruh a’zolarining soni ham bir- biriga bog‘liq emas) va past, o‘rta va yuqori kabi uch mezonli shaklda tanladik. O‘tkazilgan tajriba ishlarida o‘qitish jarayonining samaradorligini oshirishni baholash bir qator olimlarning matematik statistik ma’lumotlarni qayta ishlab chiqishga oid usullaridan foydalanish orqali o‘rganib chiqildi va tajriba sinov natijalariga tadbiq qilindi. Tajriba sinov ishlarini o‘tkazish metodikasi va tahlili.

2. 
   §. Tajriba sinov ishlaridan olingan natijalar tahlili
   

Tashkiliy bosqichda Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabida o‘qitilayotgan “Informatika va axborot texnologiyalari” fanining o’qitish jarayonida tutgan o‘rnini va darslarni tashkil etish maqsadida “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari” bo‘limi mazmuniga mos ravishda dasturlar, qo‘llanmalar va darsliklarning tahlili va ulardan foydalanishdagi muammolarni aniqlashdan iborat. Ushbu maqsadni amalga oshirish “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari” bo‘limi mazmuni asosida Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabi o‘qitish jarayoniga tatbiq qilish bo‘yicha tashkiliy ishlar olib borildi.
Ushbu “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari” bo‘lim mazmuni asosida o‘quvchilarning o‘zlashtirish darajasini aniqlash maqsadida o‘quv muassasasi Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabi tanlab olindi.
Ularning “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari” bo‘limiga doir tushunchalarni qanchalik bilishi haqida anketa savollari o‘tkazildi. Anketa savollarinining natijalariga ko‘ra bu o‘quv muassasasida “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari (Microsoft Access misolida)” bo‘limi bo‘yicha boshlang‘ich bilimlari yetarli emasligi va ularni bilim darajasi deyarli bir xil ekanligi aniqlandi.
Bu bosqichda “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari (Microsoft Access misolida)” bo‘limi mavzularini o‘qitishni tashkil etish, yaratilgan metodik ishlanmalarni o‘quvchilarga samarali yetkazib berish kerakligi maqsad qilib qo‘yildi. Bu maqsadga erishish yo‘lida Ispring Suite dasturi orqali kurs va nazorat testlari ishlab chiqildi. Shundan so‘ng tajriba sinov ishlarini o‘tkazish maqsadida Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabi 2 ta sinflari (10 “A” va 10“B”) tanlab olindi. Ularning biri tajriba sinfi, ikkinchisi nazorat sinfi sifatida qarab chiqildi.
Tajriba sinov ishlarini o‘tkazish bosqichida tanlab olingan sinflardan tajriba guruhida “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari (Microsoft Access misolida)” bo‘limiga doir mavzular bo‘yicha yaratilgan kurs, nazorat test va metodik tavsiyalar asosida o‘qitish ishlari olib borildi.
Nazorat guruhida esa maktab o‘quvchilariga o‘qituvchilarining tajribasi asosida an’anaviy dars mashg‘ulotlar olib borildi.
Tajriba sinov ishlarini o’tkazish bosqichidan ko’zlangan maqsad - dars ishlanmalari va metodik tavisyalar asosida o ‘qitishni tashkil etish va bilimlar berishdan iborat.
Yaratilgan dars ishlanmalari asosida o‘quvchilarning kompyuter texnologiyalari yordamida amaliy ko‘nikma, bilim darajalarini oshirishga ta’sirini tajriba va nazorat guruhlarida o‘tkazilgan mashg‘ulotlar, reyting ballariga mos baholar nazorat uchun o‘tkazilgan mashg‘ulotlar natijalariga ko‘ra belgilandi.
Taklif etilayotgan “Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimlari (Microsoft Access misolida)” bo‘limini o‘qitish samaradorligini aniqlash uchun o‘quvchilardan olingan nazorat mashg‘ulotlari va umumlashtiruvchi mashg‘ulotlarning natijalarini sifat va miqdor bo‘yicha tahlil qilindi.
Tajriba-sinov guruhida 10 “A” sinf 36 nafar o‘quvchi, nazorat guruhida esa 10 “B” sinf 38 nafar o‘quvchi ishtirok etdi. Ushbu guruhlarda joriy nazorat sifatida baholash ishlari olib borildi. Baholash besh ballik tizim asosida olib borildi. Tajriba va nazorat guruhlarida ishtirok etgan maktabdagi o‘quvchilar soni.
3.1-jadval. Tajribada ishtirok etgan maktab o‘quvchilar soni.

Ta’lim muassasi nomi	Tajriba-sinov guruhi	Nazorat guruhi
Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabi	36	37

Umumta’lim maktablarida “Informatika va AT” o‘qitish metodikasi va ulardan foydalanishning samaradorlik darajasini aniqlash maqsadida tajriba sinov ishlari olib borildi. Tajriba-sinov ishlarini statistik tahlil qilish maqsadida tajriba va nazorat guruhlarida o‘zlashtirish ko‘rsatgichlari bo‘yicha aniq sonli ma’lumotlar olindi. Bunday ma’lumotlarni nazariy jihatdan kutilayotgan ma’lumotlarga mos kelishini aniqlash maqsadida, biz dastlabki statistik tahlil qilib, o‘rta qiymatlar va ularning xatoliklari hisoblandi. Farazlarni tekshirishda o‘quvchi kriteriysi (mezonlari) foydalanildi.
Sonli ma’lumotlarni statistik tahlili, bu ma’lumotlarga nisbatan nisbiy harakterda ekanini, ya’ni u baholash sistemasiga emas, balki baholar tarkibiga bog‘liq ekanligini e’tiborga olib, qulaylik uchun «o‘rta»ni 3ga, «yaxshi»ni 4 ga va «a’lo»ni 5 ga almashtirildi. Pedagogik tajriba-sinovni o‘tkazishda biz matematik-statistika tahlilini quyidagi tartibda olib bordik:

1. 
   Har bir guruh uchun o‘rtacha o‘zlashtirish, o‘rta arifmetik usulda aniqlanib, ularning nisbiy va o‘rtacha ayirma koeffisientlari taqqoslandi.
   
2. 
   O‘zlashtirish natijalarini yanada chuqurroq taqqoslash maqsadida tajriba sinov guruhlarida o‘zgaruvchanlik variatsiya ko‘rsatkichlari hisoblandi va har bir guruhga mos kelgan bo‘sh to‘plamlar o‘rtachalari haqida xulosalar chiqarildi.
   
3. 
   Har bir guruh tanlanma taqsimotlari poligonlarini chizib, bo‘sh to‘plamlar o‘rta qiymati tengligi haqidagi gipotezani tekshirish o‘quvchining ikki tanlanma mezoni asosida olib borildi.
   
4. 
   Yuqoridagi tartibda olib borilgan matematik-statistika metodi natijalaridan tegishli xulosalar chiqarildi. Pedagogik tajriba-sinov o‘tkazishda biz Yashnobod tumani 282-o‘rta ta’lim maktabida olib borilgan tajriba-sinov natijalarini statistik metodlar yordamida tekshirdik. Tajriba-sinov guruhida 36 nafar o‘quvchi va nazorat guruhlarida 38 nafar o‘quvchi qatnashdi.
   

Ushbu natijalariga nisbatan o’rtacha o’zlashtirish kursatkichini hisoblaymiz:
Tajriba va nazorat guruhlaridagi o’rtacha qiymat:
X_T=— [13 * 5 + 14 * 4 + 9 * 3 + 0 * 2] = — (65 + 56 + 27 + 0) = ¹⁴⁸ = 2
^T 74 74 74
XN=^ [10 * 5 + 12 * 4 + 13 * 3 + 3 * 2] = (50 + 47 + 39 + 6) = ^2 = 1.91
Samaradorlik koeffitsenti
Л =-2- = 1,04
1,91
Demak, joriy nazorat natijalariga ko’ra tajriba gurihidagi samaradorlik 1.04 barobarga yuqori ekan.
Tajriba-sinov guruhi talabalarining bilim saviyalari va uzviylik asosida o‘qitish ko‘nikmalari sezilarli darajada yuqori ekanligi kuzatildi.
3.2-jadval. Tajriba-sinov va nazorat guruhlari natijalarini

Guruhlar	Nazorat guruhi				Tajriba-sinov guruhi
Baholar	“2”	“3”	“4”	“5”		“2”	“3”	“4”	“5”

Название диаграммы

О 2 4 6 8 10 12 14
Natija guruhi

Название диаграммы

Tajriba guruhi

Talabalar soni

2

13

12

10

0

9

14

13

Download 0,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: