0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. T. Turdiyev elektrotexnika va elektronika asoslari

D	R\R2.	D_	R2 Ri	. „	Rl Ri
/\|2	R+R2 + R} ^»	/*23 “	RI +R2 + /?3	»	^i —Ri+R2 + R3	•

„Uchburchak“ usulida ulangan zanjirni „yulduzcha‘ usulida ulash uchun quyidagi ifodalardan foydalaniladi:

R n R

/J, = /?,2 + JRl3+_J2_>3_;

^R■23

R2 ~ R12 R21 + ^{^12 '^23 ,} R3= R{3+ R2i + * r * x

^R13 R■13

2.3. Murakkab elektr zanjirlarini hisoblash usullari
Murakkab elektr zanjirlarini hisoblashning bir nechta usullari bor. Bu usullar Kirxgof qonunlariga asoslangan.
Misol tariqasida Kontur toklar usulini ko‘rib chiqamiz. Bu usulga binoan barcha mustaqil kontur orqali alohida kontur toki deb ataluvchi tok o‘tadi, deb faraz qilamiz. Shu kontur uchun Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan tenglama tuza-miz. Tenglama tuzish uchun quyidagilaiga amal qilish lozim:

1. 
   mustaqil konturlarda toklaming yo'nalishini ixtiyoriy tanlaymiz;
   

19

www.ziyouz.com kutubxonasi

2. 
   tanlangan konturlar uchun Kirxgofning ikkinchi qonuniga asosan tenglama tuzamiz;
   

4. 
   kontur toklari orqali tarmoqlardan o‘tadigan haqi-qiy toklarni ifodalaymiz.
   

Kontur toklar usuli asosida elektr zanjirini hisoblashni 2.4- rasmda ko'rsatilgan murakkab elektr zanjir misolida ko'rib chiqamiz.
Kontur toklarni rim raqamlari bilan belgilaymiz:
^(R^+R^+Ry) / n £ 2 7 m ' ^2 ^ ir
/?2+ /,, • //?, + /?2+ /?3) -/,,,- /?5= 0

• 
  /, • /?4 - /„ • /?5 + /,„• / /?, +/?, + /?j/= - £ 33. Quyidagi belgilarni kiritamiz:
  

/?11 = /?1 + /?2 + /?3— birinchi kontuming xususiy qarshiligi; /?22= /?2 + /?3 + /?5— ikkinchi kontuming xususiy qarshiligi; /?33 = /?4+ /?5 + /^ — uchinchi kontuming xususiy qarshiligi; /?i2 = /?21 = /?2 — birinchi va ikkinchi konturlaming qar-

shiliklari;

/?3i = /?,3= /?4— uchinchi va birinchi konturlaming qar-shiliklari;

• 
  ,, = £ , — birinchi konturning EYK;
  
• 
  22 = 0 — ikkinchi konturning EYK; £33 = E3 — uchinchi konturning EYK.
  

Endi yuqoridagi tenglamalarga belgilashlarni kiritib yozamiz:

h' ^11 —^n' ^12 + Au'^31 —^11

• 
  h ' ^21 — ' ^22 ~ A n ' ^ 2 3 — ®
  

~h ’ ^31 —A i' ^ 3 2 + All' ^ 3 3 —^ 3 3
Bu tenglamalar tizimidan kontur toklar /,, /„, /,„ ni topamiz. 2.4- rasmda tasvirlanganga ko‘ra:

8. 
   = /,-4;
   

b’ /5 — ~ Ab’

Murakkab zanjirlami hisoblashning yana bir nechta: tugun potensiallar, ustma-ustlash va boshqa usullari mavjud. Bu usullarning barchasi Kirxgof qonunlariga asoslangan.
20

www.ziyouz.com kutubxonasi

_IIIBOB SINUSOIDAL 0 ‘ZGARUVCHAN TOK ZANJIRLARI