Ў збекистон республикаси мактабгача таълим вазирлиги мактабгача таълим ташкилотлари

МАВЗУ: ^{МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРГА ҚАЙТА ҲИКОЯ ҚИЛИШНИ ЎРГАТИШ МЕТОДЛАРИ}
Мундарижа:

КИРИШ..........................................................................................................5

I БОБ. МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ ТАШКИЛОТИДА БОЛАЛАР НУТҚИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАЗМУНИ..................................9

1. Мактабгача ёшдаги катта гуруҳ болалари нутқини ривожлантириш шарт-шароитлари...........................................................9

2. 
   Мактабгача таълим ташкилотида нутқни ривожлантириш методлари ва усуллари.............................................................................19
   

II БОБ. МАКТАБГАЧА ЁШДАГИ БОЛАЛАРГА ҚАЙТА ҲИКОЯ ҚИЛИШГА ЎРГАТИШНИНГ МАЗМУНИ...................................................23

1. 
   Қайта хикоя қилишни ўргатиш методикаси..................................23
   

2. 
   Ҳикоя қилишни ўргатишнинг изчиллиги ва усул-услублари...............................................................................................................32
   

ХУЛОСА.......................................................................................................41


ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР....................................................42

Кириш
Мавзунинг долзарблиги. Мактабгача таълим умуман олганда, узлуксиз таълимнинг биринчи бўғини хисобланиб, у мактабда ўқиш учун тайёр бўлган, соғлом ва тўлақонли шахс сифатида шаклланган болани тарбиялашни кўзда тутади.
Болани мактабда муваффақиятли таълим олишга тайёрлаш учун, унга она тилининг барча бойликларини эгаллаб олиш учун тегишли шарт-шароитлар яратиш зарур.
Мактабгача таълим ташкилотининг асосий вазифаларидан бири болаларнинг ўз халқининг адабий тилини ўзлаштириб олишлари натижасида уларнинг тўғри оғзаки нутқини шакллантиришдан иборатдир. Бу умумий вазифа қуйидаги махсус вазифалардан иборат: нутқнинг товуш маданиятини тарбиялаш, луғатни бойитиш, мустахкамлаш ва фаоллаштириш, нутқнинг грамматик тўғрилигини такомиллаштириш, оғзаки (диалогик) нутқни шакллантириш, равон нутқни ривожлантириш, бадиий сўзга қизиқишни тарбиялаш, савод ўргатишга тайёрлаш.
Ўрта гуруҳларда ҳикоя қилишга ўргатиш вазифалари ва уларнинг мазмуни анча мураккаблашади. Ушбу гуруҳ болалари биринчи ярим йилликда таниш ҳикоя ва эртакларни мустақил ҳолда қайта ҳикоя қилишга, асар қаҳрамонларининг суҳбатини ифодали сўзлаб беришга ўргатилади.
Машғулотларда биринчи марта ўқиб берилган кичик эртак ва ҳикояларнинг мазмунини қайта ҳикоя қилишга, ўртоқлари ҳикоя қилаётганда эътибор билан тинглашга ўйинчоқлар, турли буюмлар ва йил фаслларини тавсифловчи (аввал тарбиячининг саволлари, сўнгра намуна ва режа асосида) ҳикоя тузишга ўргатилади.
Иккинчи ярим йилликда болаларга таниш эртак ва ҳикояларни тинглашни, уларда иштирок этувчи персонажларнинг гапларини, ўзига хос хусусиятларини тушунишни, асар мазмунини ҳикоя қилаётган ўртоқларининг нутқини диққат билан эшитишни, асар матнини бузиб ҳикоя қилган жойларини пайқашни ўргатиш давом эттирилади.
Катта ва мактабга тайёрлов гуруҳларида болаларни ҳикоя қилиб беришга ўргатиш юзасидан олиб бориладиган ишлар, уларнинг мазмуни қуйидагича белгиланган:
Биринчи ярим йиллик. Бадиий асарларни қайта ҳикоя қилиш малакасини ўстириш. Адабий асарларни мазмунли, мантиқий изчилликда, аниқ ва тасвирий, ифодали ҳикоя қилишга ўргатиш.
Тарбиячи қайта ҳикоя қилишни ўргатаётганда болалар диққатини, айниқса. эртакнинг бошланмаси, такрорланиб келаётган Парчаларга. хулоса қисмига: ҳикоялардаги қаҳрамонларнинг ўзаро нутқи кабиларга қаратиши лозим.
Болалар асар воқеаларини сўзлаётганда овоз оҳангининг хилма-хил турини (сўроқ, ҳис-ҳаяжон, ҳайратланиш, илтимос) қўллай билишларига эришиш.
Болаларга ўйинчоқлар ва буюмлар ҳақида ҳикоя тузишни ўргатаётганда ўйинчоқларни таърифлаб беришга, уларнинг ўзига хос хусусиятларини кўрсатувчи белгиларни (ранги, шакли, қандай ўйналиши ва бошқалар) аниқ сўзлар орқали ифодалашга ўргатиш.
Нутқни ривожлантириш дастури илмий асосланган бўлиб, у бутун мазмуни билан бола шахсини хар томонлама ривожлантиришга қаратилган.
Нутқни ривожлантириш дастури бола фаолиятининг ўқув, ўйин, мехнат ва маиший каби шаклларида амалга ошади.
Жамоат тарбияси шароитида таълим – бола нут­қини шакллантиришнинг етакчи воситаси хисобланади.
Ана шу долзарбликдан келиб чиққан ҳолда биз “Ҳикоя ва эртакларни қайта ҳикоя қилишга ўргатиш методлари” мавзусида курсни тугатиш иши ёзишни мақсад қилдик.