Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Газбетон. Цемент бўтқасига газ ҳосил қилувчи модда, баъзан 
яхшилаб туйилган қум, тошқол ёки бошқа қум-тупроқ компонент- 
ларидан қўшиб, газбетон олинади. Боғловчи сифатида асосан оз 
микдорда оҳак ёки ўювчи натрий қўшилган портландцемент иш­
латилади. Газ ҳосил қилувчи қўшилмалар сифатида алюмин ёки 
руҳ кукуни (оҳак билан реакцияга киришади), пергидрол (парча- 
ланади), туйилган оҳактош ва хлорид кислота (ўзаро алмашиш ре- 
акцияси натижасида газ ажралиб чиқади) ишлатилади. Айниқса, 
кўп тарқалган газ ҳосил қилувчи модда — алюмин кукунидир. У 
сув эритмаси ҳолатига ўтган кальций гидрооксиди билан реакция-
342

---

га киришиб ўзидан водород газини ажратади. Маълумки, кальций 
гидрооксиди портландцементнинг қуюкутаниши ва қотиши жараё­
нида уч кальцийли силикатнинг гидролизланиши натижасида ҳосил 
бўлади. Қоришмада газ ажралишини тезлатиш мақсадида унга 9,75 % 
ҳавойи оҳак қўшилади. Реакция қуйидагича боради:
З С а(0Н )2+ 6 Н 20+6А 1=З С а0 • А120 3 • 6Н20+З Н ,Т .
Ажралган газ цемент бўтқасида \аво пуфакчаларини ҳосил қила- 
ди ва у ғовакли тузилишга айланади. Газбетон учун ашёлар тахми- 
нан қуйидаги миқцорда олинади: 90 % — портландцемент, 9,75 % — 
оҳак кукуни, 0,25 % — алюмин кукуни. С /Ц нисбати 0,55—0,65 дан 
ошмаслиги керак. Цемент бўтқасининг қуюкутниши билан водо- 
роднинг ажралиши бир вақтда тамом бўлиши керак. Қуюкданиш- 
ни тезлатиш учун сувни 30—50°С гача иситиш лозим. Шунда бўтқа 
тузилишида майда газ ғоваклари қосил бўлади (12.8-жадвал).
Кўп кавакли бетонларнинг хусусиятлари асосан ундаги ғовак- 
лар шакли ва уларнинг қандай тартибда жойланишига боғлиқ. Мус- 
таҳкамлигига кўра кўп кавакли бетонлар ВО,35 дан В 12,5 класслар- 
га бўлинади.
12.8-жадвал
Кўп кавакли бетонларнинг хоссалари
Зичлиги, 
k t
/
m j