Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Деворбоп сопол ашёларга 
— оддий сопол ғишт, самарали сопол 
аш ёлар (бўшлиқли ғишт, ғовак-бўшлиқли, енгил бўшлиқли тош, 
блок ва плиталар), шунингдек, ғишт ва сопол тошлардан ишланган 
катта ўлчамли блоклар ва панеллар киради. Деворбоп сопол буюм­
лар ишлаб чиқариш ҳажми 50 %дан кўп миқдорни таш кил этади. 
Ш улардан энг кенг тарқалган деворбоп бую мларнинг турлари 7.5- 
расмда кўрсатилган.
Сопол буюмлари шаклига, ўлчамларига, таш қи юзасининг қан- 
дай пардозланганлигига, ўртача зичлигига ва қандай технология 
қўлланилганига қараб гуруэугарга бўлинади. М асалан, майда ш акл­
даги ғишт, йирик сопол блоклар ва панеллар шулар жумласидан- 
дир. 7.6-расмда кўп тешикпи ва бўшликум деворбоп сопол буюмлар 
кўрсатилган.
Қурилиш ғишти. 
Қурилишда энг кўп иш латиладиган оддий ва 
кўп тешикли деворбоп ғиштлар осон эрувчан тупроққа қўшилмалар 
қўшиб ёки қўшилмасиз лойдан тайёрланади. Бундай ғиштлар асосан 
биноларнинг таш қи, ички деворларини, ғиштли блоклар ва п а­
неллар қуришда ишлатилади.
Оддий лой ғишт 250x120x65 мм ва 250х 120x88 м м л и ўлчам- 
ларда ишлаб чиқарилади. Девор қураётганда ғиштлараро чок ўлчами 
12 мм. дан ортмаслиги лозим. Заводларнинг иш унумини режалашти- 
р ил ганда ғишт ҳажмидан келиб чиққан ҳолда ҳисобланади, ҳажми
187

---

д
АТ
г
3180
20f= — 
~fl j 
120
7 .5 -р а с м .
Д е в о р б о п с о п о л а ш ё л а р н и н г а с о с и й т у р л а р и :
а, 
б —
оддий ва самарали гиштлар; 
в —
фасадбоп калибрланган ғишт; 
г —
бушлик/ти 
сопол ғишт ва тош: 
д —
икки қатламли ташқи деворбоп панел.
I м3. га тенг девор қуриш учун 400 та ғишт ишлатилади. Ғиш тнинг 
оғирлиги 4 кг. дан ошмаслиги лозим. Оддий ғиш тнинг хоссалари 
қуйидагича: ўртача зичлиги 1600— 1800 кг/м 3; сув шимувчанлиги 
камида 6 %; иссиқлик ўтказувчанлик коэф фициенти 0,7—0,85 Вт/ 
(м °С); сиқилиш га мустаҳкамлиги 7,5—30 МПа; эгилишга эса 1,8—
4,5 М Па; айрим ҳолларда мустаҳкамлиги 20—50 
%
гача кичик 
бўлади. Сиқилиш даги мустаҳкамлигига қараб ғиштлар 7 маркада 
ишлаб чиқарилади: 75, 100, 125, 150, 200, 250 ва 300. Музлашга 
чидамлилиги 15, 25, 35 ва 50. Ним қуруқусул билан тайёрланган 
ғиш тларни пойдевор ёки нам, сув таъсирида бўладиган бино 
қисм ларини қуришда ишлатиш тавсия этилмайди.