|
Axborot tizimlarinin
|
* vazifalari
|
Marketing
tizimlar
|
Ishlab
chiqarish
tizimlari
|
Moliyaviy
tizimlar
|
Kadrlar
tizimlari
|
Boshqa tizimlar (masalan boshliq tizimi)
|
Bozor tahlili va sotishni bashoratlash
|
Ishlar haj- mini reja- lashtirish va kalendar rejani tuzish
|
Buyurtmalar
to'plamini
boshqarish
|
Mehnat zaxi- ralari talabini tahlil va bashorat etish
|
Firma faoliyatini nazorat etish
|
Sotishni
boshqarish
|
Ishlab chiqa- rishni tezkor nazorat qilish va boshqarish
|
Kredit
siyosatini
boshqarish
|
Kadrlar to‘g‘- risidagi yozuv- lami arxivga kiritish
|
Tezkor
muammolarni
aniqlash
|
Yangi mah- sulotni ishlab chiqish bo‘- yicha takliflar
|
Ta’minlovchi buyurtmasini tuzishda ishti- rok etish
|
Moliyaviy reja ishlab chiqarish
|
Kadrlar tayyorlashning tahlili va rejalashtirish
|
Strategik va boshqaruv holatlar tahlili
|
Narxlarning tahlili va o'rnatish
|
Ta’minlovchi buyurtmasini tuzishda ish- tirok etish
|
Moliyaviy tahlil va bashorat etish
|
|
Strategik qarorlami qabul qilish jarayonini tashicil etish
|
Byurtmalar
hisobi
|
Zaxiralarni
boshqarish
|
Budjetni nazorat etish
|
|
|
|
|
Buxgalteriya hisobi va ish haqini hisoblash
|
|
|
AXBOROT TIZIMI TURLARI Umumiy tushunchalar
Axborot tizim turi, u kimning manfaatlariga va qanday boshqarish darajasiga xizmat qilishiga bog'liq. Boshqaruv darajasi va xodimlaming malakasi bir necha turlarga bo‘linganligi sababli, axborot tizimlari ham bir necha turlarga bo‘linadi. Bu bo‘linish turlari 3.6-rasmda ko‘rsatilgan.
Boshqaruv darajasi qanchalik ortsa, axborot tizimlaridagi ish hajmi ham shuncha ortib boradi. Lekin, bu ortish bilan barcha axborot tizimlarining murakkablik va ongli imkoniyat darajalari ham oshadi. Ko‘rsatilgan har bir boshqaruv pog'onalarida axborotga ehtiyoj turli hajmda va turli umumlashtirish darajasida bo‘ladi.
Strategiya
Malaka daraiasi
Yuqori pog'ona menejerlari
0‘rta pog'ona menejerlari va mutaxassislari
Pastki pog'ona menejerlari va bajaruvchilar
Taktik
Tezkor
Tizimlar:
I
Ishlab chiqarish
Moliyaviy
Marketing — Kadrlar
rasm. Axborot tizimi turlari
rasmda ko‘rsatilgan shaklning birinchi pog'onasida axborot tizimlari joylashgan bo‘lib, ularda bajaruvchi-xodimlar ma’lumot- lami tezkor ishlash bilan, menejerlar esa — tezkor boshqaruv bilan shug'ullanadi. Shaklning strategik boshqaruv yuqori pog'onasida axborot tizimlari o‘z mohiyatini o‘zgartiradi va ular strategik axborot tizimlariga aylanadi. Bu tizimlar yuqori darajali menejerlaming qaror qabul qilish faoliyatiga ko'maklashadi.
Tezkor darajadagi axborot tizimlari
Tezkor darajadagi axborot tizimlari xodimlar ma’lumotlar (hisoblar, ish haqi, kreditlar, xomashyo va materiallar oqimi) ni qayta ishlash yo‘li bilan ish faoliyatini olib boradi. Bu tizim- laming vazifasi tezkor boshqaruv (firmaning joriy holatiga javob berish)dan iborat. Vazifani bajarish uchun axborot tizimi yengil kirish va doimiy harakatda bo‘lish hamda undan aniq axborot olish imkoniyatlariga ega bo‘lishi kerak.
Tezkor darajadagi axborotning maqsadi, vazifalari va man- balari oldindan aniqlangan hamda yuqori darajada tartiblashgan bo‘ladi. Berilgan topshiriqning bajarilish ketma-ketligi asosida bu vazifa dasturlangan bo‘ladi.
Tezkor darajadagi axborot tizimlari firma va tashqi muhitni bog‘lovchi vosita sifatida xizmat qiladi. Agar tizim yaxshi ishlamasa,
u holda, ikkita holat kuzatilishi mumkin: tashkilot tashqaridan yetarli axborotni olmagan yoki axborotni tashqariga chiqarmagan hisoblanadi. Bundan tashqari, bu tizim yuqori darajadagi axborot tizimlariga axborotni yetkazib berish vazifasini ham bajaradi.
misol. Tezkor darajali axborot tizimlari:
buxgalteriya;
bank depozitlari;
buyurtmalami qayta ishlash;
avia chiptalarni ro'yxatdan o'tkazish;
ish haqini hisoblash va boshqalar.
Mutaxassis axborot tizimi
Mutaxassis axborot tizimlari ma’lumotlar bilan ishlayotgan mutaxassislarga yordam beradi, muhandis va loyihachilaming mehnat unumdorligini oshiradi. Bunday axborot tizimlarining vazifasi tashkilotga yangi ma’lumotlarni qo'shish va qog'oz hujjatlarini qayta ishlashda yordamlashishdan iborat. Bu sinfdagi axborot tizimlarini ikki guruhga ajratish mumkin:
ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari;
bilimlami qayta ishlash axborot tizimlari.
Ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari o'zining oddiyligi va ko‘p vazifaliligi bois faol ishlatib kelinmoqda. Ulardan asosan o'rta malakali mutaxassislar: buxgalter, kotib va boshqa xodimlar foydalanmoqda.
Ofisni avtomatlashtirish axborot tizimlari quyidagi vazifalami bajaradi:
•hujjatlarni arxivlash;
faoliyat bo'yicha elektron kundalik va yozuv daftarchani to‘ldirib borish;
elektron va audiopochta;
video va telekonfrensiyalar.
Bilimlami qayta ishlash axborot tizimlarida, jumladan, ekspert tizimlarida, mutaxassislar yangi mahsulot ishlab chiqishda kerakli bilimlami tanlab olishadi. Bu axborot tizimlarining vazifalari yangi axborot va yangi bilimlar yaratishdan iborat.
O'rta darajadagi menejerlar uchun axborot tizimlari monitoring (doimiy kuzatish), nazorat qilish, qaror qabul qilish va ma’muriyat vazifalarini bajarish uchun foydalaniladi. Bu axborot tizimlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
joriy ko‘rsatkichlami oldingi ko‘rsatkichlar bilan solishtirish;
ma’lum davr uchun hisobotlar tuzish;
arxiv axborotlariga kirishni ta’minlash..
Bu darajadagi axborot tizimlari ikki tuiga bo‘linadi: boshqaruv tizimlari va qaror qabul qilishni qo‘llab-quwatlash tizimlari.
Boshqaruv axborot tizimlari muayyan analitik imkoniyatlarga ega. Bu axborot tizimlari ish faoliyatida kundalik, haftalik axborot- larga murojaat etadigan boshqaruvchilarga xizmat qiladi. Tizimning asosiy vazifasi firmaning kundalik holatini kuzatish va namunaviy hisobotlami tayyorlashdan iborat. Ushbu tizimdagi axborot tezkor bosqich axborot tizimlaridan olinadi.
Tizimning xususiyatlari quyidagilardan iborat:
nazorat qilishda qaror qabul qilishga yordam berish uchun foydalaniladi;
tezkor holat bo'yicha nazorat qilish, hisobot tayyorlash va qaror qabul qilishga mo‘ljallangan;
mavjud ma’lumotlarga va tashkilot ichidagi ma’lumotlar oqimiga asoslanadi;
analitik imkoniyatlar kam bo‘lgan va tuzilmasi sharoitga moslasha olmaydi.
Qaror qabul qilishni qo'llab-quwatlash tizimlari natijani bashorat qilish qiyin bo‘lgan qisman tartiblashgan vazifalarga xizmat qiladi. Ular ko'pgina modellaiga ega bo‘lgan kuchliroq analitik apparatga ega. Axborot boshqaruv va tezkor axborot tizimlaridan olinadi. Bu tizimlami qaror qabul qilishi kerak bo'lgan barcha mutaxassislar: menejerlar, tahlil qiluvchilar va boshqalar ishlatishi mumkin. Tizimning xususiyatlari quyidagicha:
rivojlanishi oldidan aytib bo'lmaydigan muammolaming yechimini ta’minlaydi;
modellashtirish va tahlil qilish murakkab vositalari bilan ta’minlangan;
bajarilishi kerak bo'lgan vazifalarni va kiritish qiymatlarini tezda o'zgartirish imkoniyati mavjud;
shartlaming o‘zgarishiga tez o‘zgaruvchanligi va moslanuv- chanligi bilan ajralib turadi;
foydalanuvchiga qaratilgan va moslashtirilgan texnologiyaga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
