] axborot tizimlari va texnologiyalari

Axborot tizimlarini tartiblashgan vazifalari bo‘yicha tasniflash

Tartiblashgan vazifalarda hamma elementlar va ular o'rtasidagi o'zaro aloqa ma’lum bo'ladi. Elementlar va ular o'rtasidagi o'zaro aloqalami aniqlab bo'lmaydi. Tasnif ko'rinishi 3.5-rasmda berilgan.

Qisman tartiblashgan yoki tartiblashmagan vazifalarning axborot tizimlari ikkiga bo'linadi:


Ekspertli
•boshqaruv hisobotlarini tuzuvchi: asosan axborotni qayta ishlashga qaratilgan(topish, saralash, filptrlash). Hisobotlardagi ma’lumotlardan foydalanib, boshqaruvga qaror qabul qiladi.

| Axborot tizimlari j

I 1

Tartiblashgan		Qisman
vazifalar bo'yicha		tartiblashgan yoki
(qaromi avtomat-		tartiblashmagan
lashtirish)		vazifalar bo'yicha

Boshqaruv		Alternativ
hisobotlarini		qarorlami
tuzuvchi		tuzuvchi

Modelli


3.5-rasm. Axborot tizimlarini vazifaning tartiblanishi bo‘yicha tasniflash

• 
  Muqobil qarorlami tuzuvchi: tizim bir nechta alptemativ qarorlami taklif etadi. Boshqaruvchi ulardan birortasini tiklaydi.
  

Muqobil axborot tizimlari o‘z navbatida ikkiga bo'linadi: modelli va ekspertli.

Modelli axborot tizimlari foydalanuvchiga matematik, statis- tik, moliyaviy va boshqa modellami taklif qiladi. Foydalanuvchi yetishmayotgan axborotni shu modellardan olib, qaror qabul qilishi mumkin. Modelli axborot tizimlarining asosiy vazifalari quyidagicha:

• 
  namunaviy matematik modellar muhitida ishlash;
  
• 
  modellashtirish natijalarini tez va adekvat tahlil qilish;
  
• 
  kiritish parametrlarini va modelning chegaralarini tezkor tayyorlash va tuzatish;
  
• 
  modelning dinamikasini grafik ko‘rinishda ifodalash;
  
• 
  modeldan foydalanish qadamlarini ko‘rsatib turishi.
  

Ekspertli axborot tizimlarida foydalanuvchi bilmlami tahlil

qilish yo‘li bilan alptemativ qarorlami tuzadi. Qisman tartiblashgan yoki tartiblashmagan vazifalaming axborot tizimlari ikkiga bo‘linadi:

• 
  boshqaruv hisobotlarini tuzuvchi: asosan axborotni qayta ishlashga qaratilgan(topish, saralash, filtrlash). Hisobotlardagi ma’lumotlardan foydalanib, boshqaruvga qaror qabul qiladi.
  

•Muqobil qarorlarni tuzuvchi: tizim bir nechta alptemativ qarorlarni taklif etadi. Boshqaruvchi ulardan birortasini tiklaydi.

Muqobil axborot tizimlari o‘z navbatida ikkiga bo'linadi: modelli va ekspertli.

Modelli axborot tizimlar foydalanuvchiga matematik, statistik, moliyaviy va boshqa modellarni taklif qiladi. Foydalanuvchi yetishmayotgan axborotni shu modellardan olib, qaror qabul qilishi mumkin. Modelli axborot tizimlarining asosiy vazifalari:

• 
  namunaviy matematik modellar muhitida ishlash;
  
• 
  modellashtirish natijalarini tez va adekvat tahlil qilish;
  
• 
  kirish parametrlarini va modelning chegaralarini tezkor tayyorlash va tuzatish;
  
• 
  modelning dinamikasini grafik ko‘rinishda ifodalash;
  
• 
  modeldan foydalanish qadamlarini ko‘rsatib turishidan iborat bo‘ladi.
  

Ekspertli axborot tizimlarida foydalanuvchi bilimlami tahlil qilish yo‘li bilan alptemativ qarorlami tuzadi.

Axborot tizimlarini quyi tizimlarining vazifalari bo‘yicha tasniflash

Axborot tizimi tuzilmasi quyi to'plamdan iborat. Quyi tizimning vazifasidan tasniflashda foydalanish mumkin. Amaliyotda bu alomat bo‘yicha quyidagi: ishlab chiqarish, marketing, moliyaviy kadrlar axborot tizimlari mavjud. Yuqorida ko'rsatilgan axborot tizimlarining vazifalari 3.3-jadvalda keltirilgan.

3.3 - jadval