Ðàõèìîâ Ìатназар

Ichki investitsiyalar tahlili

Kapital qo’yilmalarni amalga oshirish, boshqa firma, kompaniyalar aktsiyalarini sotib olish, lizentsion huquqlar va boshqa holatlar bozor iqtisodiyoti sharoitida har bitta firma va kompaniyaning muhim faoliyat yo’nalishlariga aylanib bormoqda. Albatta firma va kompaniyalar ishlab chiqarish faoliyatini yaxshilash, uni qayta tashkil etish, kengaytirish, rekonstruktsiyalash, harakatchan va noharakatchan aktivlarni joylashtirishda o’z manbalariga tayangan holda ish ko’radilar. Zaruriyat tug’ilgan hollarda qarz munosabatlarini yo’lga qo’yadilar.

Ichki investitsiyalar firma va kompaniyalarning o’z resurslarini foyda olish maqsadidagi joylashtirishini xarakterlaydi.
Ichki invesitsiya manbalariga firma va kompaniyalarning sof foydasi, amortizatsiya zahiralari, erkin pul mablag’lari kiradi, bank kreditlari va qarz mablag’lari, byudjet va byudjetdan tashqari mablag’lari kiradi.
2000-2001 yillarda investitsiyalarni manbalashdagi holat quyidagi darajada bo’lgan.
7.2.-jadval

Investitsiyani moliyaviy manbalashni holati haqida ma’lumot

Ko’rsatkichlar	2000	2001
Investitsiya hajmi	100	100
Moliyaviy manbalashdagi holati
Respublika byudjeti	29,2	23,1
Korxonalar va aholi mablag’lari hisobiga	39,1	38,8
Tashqi investorlar mablag’lari hisobiga	23,2	29,3
Bank kreditlari va qarz mablag’lari hisobiga	7,2	8,7
Byudjetdan tashqari mablag’lar hisobiga	1,3	0,1

Ichki investitsiyalarni tahlil etishda ular yuzasidan tuzilgan loyihalar samaradorligi, natijaviyligiga, investitsion xarajatlar va ularning moliyaviy manbalashning holatiga, investitsion loyihalarning oqlanish muddati va tahlilkalariga baho beriladi.
Firma va kompaniyalarda ichki investitsiyalarni tashkil etishni muhim yo’nalishlariga quyidagilarni kiritish mumkin;
-asosiy kapitalni shakllantirishga mablag’larni qo’yish;
-qimmatli qog’ozlarni sotib olish va boshqa korxonalar ustav kapitalida xissali qatnashish;
-kapital qo’yilmalarni amalga oshirish;
-ishlab chiqarishni kengaytirish va rekonstruktsiyalash;
- kadrlarni o’qitish va malakasini oshirish;
-sho’’ba va assosatsiyalangan korxonalarda xissali qatnashish;
-xorijiy firma va kompaniyalar faoliyatiga mablag’lar qo’yish va band etish.

4.