Ðàõèìîâ Ìатназар

Yalpi mahsulot tarkibida investitsiyalarning ulushi va kapital samaradorligi

Ko’rsatkichlar	2000	2001	2002
YaIM da investitsiyalar ulushi	22,9	26,8	19,3
ICOR (kapital samaradorligi)	6,6	5,4	6,4

Iqtisodiyotni davlat tomonidan moliyalashtirish yildan yilga tushib bormoqda.Davlat byudjet mablag’larining asosiy qismi iqtisodiyotni ustuvor yo’nalishlariga safarbar qilinmoqda (umumiy mablag’larning 95 foizi).

2. Investitsiyalarni moliyaviy tahlil etishning maqsadi va uning asosiy jihatlari

Investitsiyalar va investitsion loyihalarni moliyaviy tahlili uning samaradorligini baholashda muhim masala hisoblanadi. Moliyaviy tahlil etish asosida investitsion loyihaning oqlanuvchanligi va foydaliligi aniqlanadi. Uning xarajatlari va uning samaradorligi baholanadi. Shuningdek, investitsion loyihalarni tuzish va ularni iqtisodiy asoslashda ham moliyaviy tahlil muhim rol o’ynaydi.

Mavjud loyihalarning samaradorligi, oqlanuvchanligi, hayotiyligi, tavakkalchiligi yuzasidan investitsion echimlar berish murakkab masala hisoblanadi. U albatta aniq hisob- kitoblar va ularning natijasiga tayangan holda belgilanadi. Shu sababli moliyaviy tahlilning investitsion qarorlar qabul qilishdagi ahamiyati nihoyatda yuqori hisoblanadi.
Moliyaviy tahlil etishda investitsion loyihalar samaradorligini baholashning YuNIDO usulbiyati markaziy o’rinda turadi.
YuNIDO uslubi bo’yicha moliyaviy tahlilning muhim jihatlari bo’lib quyidagilar hisoblanadi.
-Investitsion qarorlarning asosiy mezonlari;
-qo’yilmalarni baholash va loyiha qiymatini aniqlash; loyihaning hayotiyligi va uning bosqichlarini rejalashtirish;
-taxlikalar, noaniqliklar va boshqalar
Investitsion loyihalar moliyaviy tahlilining mazmunini quyidagilar tashkil etadi;
-loyihalar ishonchligini tahlil etish;
-loyihalashtirilgan investitsion loyihaning daromad va xarajatlarini tahlil etish;
-sof kirim, chiqim, loyihalarning iqtisodiy nafligi, foydaliligi, investitsion faoliyat samaradorligini baholash;
-investitsion qarorlar qabul qilishda sarmoyalar nafligini himoyalanganligi, taxlikalarni tahlil etish.
Investitsion loyihalarni baholash moliyaviy tahlilning qiyin va murakkab bosqichi hisoblanadi. Odatda investitsiga yo’naltirilgan mablag’larni baholashning ikki usulini qayd etish mumkin.
1.Real aktivlarni kutilgan qiymati; 2.Real aktivlarni joriy qiymati.
Real aktivlarni kutilgan qiymati quyidagi ifoda orqali topiladi.