Сопол материаллар

СОПОЛ МАТЕРИАЛЛАР

Режа: 1. Сопол материаллар ва буюмлар хақида асосий маълумотлар, уларнинг синфлари 2. Гиллар турлари ва хоссалари 3. Сопол материаллар ишлаб чиқариш учун хом ашёлар, сопол материаллар ва буюмлар ишлаб чиқариш

Гилли массалар ёки уларнинг аралашмасига минерал қўшилмалар қўшиб, қолиплаш ва куйдириш йўли билан олинадиган буюмлар ва материаллар сопол материаллар деб аталади. Сопол буюмлар (асосан турмушда ишлатиладиган идиш-товоқлар, ваза ва шу кабилар) ишлаб чиқариш милоддан бир неча минг йил аввал, жуда қадим замонларда пайдо бўлган. Анча кейин черепица, қоплама плиталар ва ғишт каби сопол қурилиш материаллари тайёрлай бошланди. Ҳозирги кун қурилишида сопол материаллар ва буюмлардан деворлар қуриш ва бино томларини ёпиш, пол, девор ва фасадларни қоплаш, ўчоқ ва тутун қувурларини териш, оқава ва дренаж қувурлари қуриш ҳамда бошқа мақсадлар учун фойдаланилади. Сопол буюмлар ясаладиган материал сопол технологиясида сополак деб аталади.

Қурилишбоп сопол буюмлар сополакнинг тузилиши, конструктив жихатдан тузилиши, сиртининг ҳолати ва ҳоказолар бўйича турланади. Қурилмаси жиҳатидан мўлжалланиши бўйича сопол материаллар ва буюмлар қуйидаги гурухларга бўлинади: девор (ғишт, сополак тошлар, ғиштдан қилинган блоклар ва панеллар); томлар учун (ичи ковак тошлар, сопол тошлардан қилинган тўсинлар, том ва қоплама панеллари); бинолар фасадини қоплаш учун (сопол ғишт ва тошлар, фасад плиткалари, гиламга ўхшаш сополак ва бошқалар); бинолар ичига қоплаш учун (сирланган плиткалар ва фасон деталлар, пол учун плиткалар); том учун мўлжалланган (штампланган пазли ва лентасимон гил черепица, ясси ва тўлқинсимон лента ва бошқалар); оқава ва дренаж қувурлари, сантехника буюмлари (чаноқ(раковина), ҳожатхона туваги(унитаз), ювиш идишчалари ва бошқалар); кислотага бардошли буюмлар (ғишт, плиткалар, қувурлар); йўл материаллари (ғиштлар, тошлар); иссиқдан ҳимоялаш (ғовакли – ичи бўш ғиштлар ва тошлар, перлитосопол ва бошқалар); енгил бетонлар учун тўлдиргичлар (керамзит, аглопорит); оловга бардошли буюмлар (ғишт ва шаклдор буюмлар).