Mühazirə Giriş. Fənnin məqsədi və mahiyyəti (2s)

Mühazirə 1. Giriş. Fənnin məqsədi və mahiyyəti (2s).

Neft laylarına sənaye əhəmiyyətli suvurulmasına baxmayaraq neftin çıxarılması tam təmin edilmir. Daha doğrusu istənilən qədər neft çıxarılmasına imkan vermir. Bu da ondan irəli gəlir ki, layın tərkibi əksər hallarda eynicinsli olmur, bəzi neftlərin özlülüyü yüksək olur. Nəticə etibarı ilə laya təsirlə əhatə məhdudlaşır.

1950-ci ildə layın neft verimini artırmaq üçün suvurma üsulunun təkmilləşdirilməsinə başlayaraq onun səmərəliyini artırmaq məqsədi ilə yeni yollar axtarmağa başlanılmışdır. Bunlardan, vurucu quyuların yerləşmə sxeminin seçilməsi (konturdaxili, konturyanı, ox üzrə suvurma), massiv neft laylarında layları vurucu quyularla kəsilməsi, bloklar üzrə suvurmanı göstərmək olar. Bundan əlavə laya vurulan suyun təzyiqinin tənzimlənməsi (artırılması və ya azalması), hasilat quyularının yerləşdirilməsi kimi işlərə fikir verilmişdir. Göstərilən kompleks işlər öz nəticəsini vermişdir. Belə ki, bu yataqlarda neftvermə əmsalının səviyyəsinin müəyyən qədər yüksəldilməsinə baxmayaraq laylarda xeyli miqdarda çıxarılabilən neft ehtiyatı qalmişdir. Onların realizəsi üçün 1960-ci ildən başlayaraq neftin daha da yaxşi sıxışdırılıb çıxarılması üçün vurulacaq suya müxtəlif aktiv reagentlərin əlavə olunmasının effektivliyinin öyrənilməsinə başlanılmışdır. Müxtəlif reagentlərdən (karbohidrogen qazı, səthi aktiv maddələr, polimerlər, qələvilər, turşular və s.) tətqiqinə başlanılmışdır. Bu tədqiqatlarda məqsəd laya təsirlə əhatəni artırmaq, suvurulan zonada nefti saxlayan qüvvələrin qarşısını almaqdır.
Bu məqsədlə tətbiq olunan laya dövrlərlə təsir, vurulan suyun axın istiqamətinin dəyişdirilməsi, səthi aktiv maddələr, qələvi məhlullar, polimerlər, turşularla təsir üsulları layın neftverimini 2-8% artırır. Digər təsir üsullarından yüksək özlülüyə malik neft layına təsir etmək üçün istilik (termik) üsulları (su buxarı, isti su, lay daxilində yanma) və kiçik özlülü neftlərin sıxışdırılmasına kömək edən miselyar məhlullar aiddir. Onların tətbiqi nəticəsində neftverməni 15-20% artırmaq mümkündür. Karbon və karbohidrogen qazının su ilə birlikdə vurulması nəticəsində neftin sıxışdırılma effektivliyi, yəni neftvermə 5-10% arta bilər.
Beynəlxalq terminologiyada Enhanced Oil Recovery- EOR adlanan neftverməni artıran müasir üsullara - neft yataqlarının işlənilməsində yeni üsullar da deyilir.
Ümumiyyətlə yatağın işlənilmə müddəti əsas üç mərhələyə bölünür:
Birinci mərhələ – bu mərhələdə yatağın təbii enerjisi (elastik enerji, neftdə həll olmuş qaz, konturarxası suların, qaz papağının enerjisi, qravitasiya qüvvələrin potensial enerjisi) mümkün qədər maksimal istifadə olunmuşdur.