3. Тайёр маҳсулот (ишлар, хизматлар) ва уни ҳисобга олиш вазифалари

13-боб. ТАЙЁР МАҲСУЛОТ (ИШЛАР, ХИЗМАТЛАР) ВА УНИНГ СОТИЛИШИНИ ҲИСОБГА ОЛИШ

13.1 Тайёр маҳсулот (ишлар, хизматлар) ва уни
ҳисобга олиш вазифалари
Тайёр маҳсулот ишлаб чиқариш ва уни сотиш халқ хўжалиги ва аҳолини эхтиёжларини таьминлашга қаратилган ҳар бир корхона ишлаб чиқариш фаолиятининг якунловчи босқичи ҳисобланади.
Тайёр маҳсулот деб – корхонадаги барча ишлов операцияларидан ўтиб бўлган, тайёр холга келитирилган белгиланган давлат стандарт ива техникавий шартларнинг барча талабларига жавоб берадиган ҳамда техника назорати бўлимии томонидан қабул қилинган ёи буютмачиларга тонширилган маҳсулотга айтилади. Унинг таркибига буюртмачи корхоналар учун бажарилган иш, хизматлар ҳамда ушбу корхонага қарашли ишлаб чиқаришдан ташқари хўжаликлар учун бажарилаган иш ва хизматлар ҳам киради
Корхона маҳсулотни истьемолчилар билан тўзилган шартномалар режа топшириқлари асосида бозор талабларини ўрганиш каби масалаларга катта эьтибор берган ҳолда ишлаб чиқаради.
Саноат маҳсулоти натура ва қиймат кўрсаткичида ҳисобга олинади. Натура кўрсаткичлари маҳсулотни уларнинг табиий ҳусусятларига караб миқдори, сони ва оғирлигиини тавсифлаб беради, бу кўрсаткичлардан тайёр маҳсулот (иш, хизмат)ни натура кўрсаткичларнинг пулдаги ифодаси унинг қиймат кўрсаткичини ифодалайди.
Корхоналарда бухгалтерия ҳисобини ташқил қилиш тизимидаги тайёр маҳсулот, уни ортиб жўнатиш вазифаларига қўйидагилар киради:

1. 
   Маҳсулот (иш,хизмат) сотилиш билан боғлик бўлган ҳамма хўжалик операцияларини ҳисобда туғри ва ўз вақтида акс эттириш;
   
2. 
   Маҳсулот (иш,хизмат) сотишда шартномалар бажарилиши устидан назорат ўрнатиш;
   
3. 
   Сотилган маҳсулотнинг ассортимент ва ҳажми бўйича ҳамда сотиш режасининг бажарилишини назорат қилиш;
   
4. 
   Маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотиш билан боғлик бўлган давр ҳаражатларин ўз вақтида аниқ ҳисоб-китоб қилиш;
   
5. 
   Сотилган маҳсулот учун олинган тушумни аниқ ҳисоб-китоб қилиш, фойда суммасини туғри аниқлаш ва бошқалар
   

Ушбу вазифаларнинг муваффиқиятли бажарилиши корхонанинг бир маромда ишлашига, омбор хўжалиги ва маҳсулот сотишни туғри ташқил қилишга, хўжалик операцияларининг хужжатларда ўз вақтида расмийлаштирилишига боғлиқдир.
“Товар-моддий захиралар” номли 4-сон БҲМАга мувофиқ (5.3-банд) тайёр маҳсулот хўжалик юритувчи субъетларда бўлган активлар ҳисобланади ва улар хўжалик юритувчи субъектнинг кундалик фаолиятида сотиш учун мўлжаллаган тайёр маҳсулот, товарлар сифатида корхонанинг товар –моддий захиралари таркибига киради.
Тайёр маҳсулотни ҳисобга олиш шу маҳсулотнинг ишлаб чиқаришдан олиниши, унинг ҳаракати, сотилиши ва ҳаридорлар билан олиб бориладиган ҳисоб-китобларни акс эттиради.