Зюскинд янги аор двлоди — — цгошкёнт

нидан эмас, балки буюклиги ва фавқулодда ман-
манлиги тарихда из қолдирмайдиган муҳит - ҳид-
ларнинг учар салтанати билан чегараланганлиги
сабаблидир.
Ўш а даврда ш аҳарда, биз - ҳозирги одамлар
учун тасаввур қилиб бўлмас даражада қўланса
бўй бор эди. Кўчалардан гўнг ҳиди келарди, ҳов-
лилардан сийдик, зиналардан чириган ёғоч ва ка-
ламуш иси, ошхоналардан эса - беҳузур қилувчи
кўмир ва қўй ёғи иси бурқсиб ётарди; ҳаво кир-
маган меҳмонхоналардан ўрнаб кетган моғор-
лар, ётоқхоналардан кир чойшаблар, нам партў-
шаклар ва тунги туваклардан кўтарилган ўткир
ҳидлар анқирди. Мўрилардан олтингугурт ҳиди,
тери ошланадиган жойлардан ўткир ишқор, куш-
хоналардан қон иси келарди. Одамлардан тер ва
ювилмаган кир кўйлак иси келарди; оғизларидан

---

«Ифор>
11
чириган тишларининг ҳиди келарди, қоринлари-
дан пиёз иси, териларидан бўлса, қариган чоғла-
рида эскирган пишлоқ ва ачиган қатиқ ҳамда
касаллик аломати бўлган шишлар ҳиди кела бош-
ларди.
Дарёлар, майдонлар, черковлар анҳирди, кўп-
риклар ости ва саройлар бурқсирди. Деҳқонлар
ва руҳонийлар, шогирдлар ва устанинг хотини,
бутун зодагонлар сулоласидан кўланса ҳид келар-
ди, ҳатто қиролнинг ўзи ҳам - йиртқич ҳайвон
каби, қиролича эса ёзин-қишин қари эчки каби
сассиқ эди. Негаки, ўн саккизинчи юз йилликда
ҳали бактерияларнинг чиритувчи фаоллигига тў-
сиқ қўйилмаган эди, чунки бунёдкор, шунингдек,
вайронкор ҳар қандай инсоний фаолият, жамики
туғилиш ва ўлим кўринишлари қўланса ҳид билан
бақамти эди.
Бундан кўринадики, Парижда энг катта бад-