Зомин шахрида курулиши режалаштирилган йиллик ишлаб чикариш куввати 30000 дона бўлган қурулиш ғиштини ярим қуруқ усулида ишлаб чиқариш корхонасини лойиҳалаш

2.2. Хом-ашё массасини қолипловчи ускуналар


Қолиплаш. Деворбоп керамик материалларни пластик қолиплаш ва ярим қуруқ усулда преслаш усулларида ишлаб чиқилади. Суюқ тупроқ массасидан айрим пардозлаш плиткалари, санитар-техник ва бошқа фаянс ва чинни бўюмлар тайёрланади.
Пластик қолиплаш усули. Деворбоп керамик буюмларни вакуумли ва вакуумсиз тасмали шнекли пресларда пластик тупроқ массасини қолиплаш йўли билан олинади. Бу преснинг айланадиган ўқига винтли кураклар ўрнатилган – шнек айланади. Тупроқ массаси воронка ва таъминловчи ўқ орқали тушиб, шнек ёрдамида ҳаракатланиб торайиб борувчи золвор ва мундштукка боради. Бу жойда тупроқ массаси зичланиб, босим ва тупроқ бруси кесими бўйича тезлиги мутадиллашади. Ғишт ишлаб чиқариш учун тупроқ прессининг мундштуги тўғри бурчакли шаклга эга бўлади. Ковакли ғишт ва керамик тошларни қолиплаш учун, преснинг мундштугига ковак ҳосил қилувчи сердечник ўрнатилади. Шунингдек, черепица ва керамик трубаларга ҳалқалар қолиплаш учун – тор тирқишли фасонли мослама ўрнатилади.
Преснинг мундштугидан чиққан брусни, керакли ўлчамдаги буюмни берувчи, автоматик кесувчи кесиб бериб туради. Зич вакуумланган хом-ашёни печь вагонеткаларига қатошлаштирилиб терилади ва у штабелларда (полкасиз) туннелли қуритгичларга келади. Вакуумланган тупроқ ундан ҳавони чиқариб юбориш, намликни 3-4% га камайтириш, хом-ашё мустаҳкамлигини 2-3 марта ошириш, пиширилган маҳсулот мустаҳкамлиги 2 мартага ошириш, унинг сув шимувчанлигини 10-15% га камайтириш имконини беради.
Ярим қуруқ усулда преслаш. Керамик материалларни намлиги 8 – 10% ли шихталардан, юқори босимлар (15 – 40 МПа) остида преслаб зичлаш йўли билан, ярим қуруқ усулда пресланиб қолипланади.
Қуйиш усули. Плиткалар (қалинлиги 2 мм) автоматлаштирилган конвейер линияларида қуйиш усулида тайёрланади. Конвейер бўйлаб ғоқакли керамик поддонлар ҳаракатланади, қуювчи аппаратлар кетма-кет бўлувчи, плиткали ва глазурли қатламларни қуяди. Конвейер бўйлаб ҳаракатланаётган керамик масса ғовак поддонда тезда қурийди ва дастлаб тозалаш бўлимига келиб, сўнгра кесувчи қурилмага ўтказилади. Қуйилган масса билан поддон 22 – 30 минутда конвейердан ўтади, сўнгра автоматик равишда иссиқлиқ қурилмасига ўтказилади. Ишлаб чиқариш жараёнининг тўлиқ цикли (пишириш билан бирга) 2 соат атрофидаги вақтни олади.