Зиёвуддин Раҳим 2 бисмиллаҳир роҳМАНир роҳийм!

РИЗҚНИ АЛЛОҲ БЕРАДИ 

---

163 
Аввало, ризқ нималиги ҳақида бир оғиз тўхталиб ўтамиз. Ризқ Аллоҳ таоло томонидан инсонларга, 
ҳайвонларга – бутун мавжудотларга бериладиган емиш, либос, тураржой ва ҳоказолардир. Шунингдек, 
ақл-идрок, зеҳн, истеъдод, қунт, ҳидоят, офият, саломатлик, хотиржамлик ҳам ризқ саналади. 
Қуръони каримда ҳар бир тирик жон ризқини Аллоҳ етказиши айтилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“ 
“Ерда ўрмалаган нарса борки, барчасининг ризқи Аллоҳ зиммасидадир. У Зот уларнинг турар 
жойларини ҳам, борар жойларини ҳам билади. Ҳамма нарса очиқ-равшан Китобда бор”
(“Ҳуд” 
сураси, 6-оят).
Ер юзидаги барча тирик жонзотлар – одамзот, ҳайвонлар, ҳашаротлар, қурт-қумурсқалар озуқасини 
Аллоҳ беради, уларга ризқларини етказади. Мўмин одам бунга шак-шубҳасиз ишонади, ризқ (– озуқа, 
таом, ичимлик, кийим-кечак ва ҳоказолар) Аллоҳданлигига шубҳа қилмайди. 
Тўғри, биз ризқ топиш учун ҳаракат қиламиз, бирон касб-кор билан шуғулланамиз. Аммо бу 
ишимиз ризқ топиш йўлидаги восита холос. Ризқ манбаи Аллоҳ даргоҳидадир. У Зот хоҳлаган бандасига 
хоҳлаган миқдорда ризқ беради. 
Баъзилар: “Ҳаракат қилсанг, яшайсан. Бўлмаса, ҳалок бўласан”, дейди. Бу тўғри эмас. Чунки фақат 
ҳаракатнинг ўзи ризқ топишга камлик қилади. Ҳаракат билан бирга Аллоҳнинг марҳамати бўлмаса, 
одамлар ризқ-насибага эриша олмайди. 
Бир нарсани ёдда тутайлик: ризқ келишида касб-ҳунар воситадир. Касб-ҳунарга ортиқча баҳо 
бериб, “Касбим орқасидан нон топяпман”, “Шу ҳунарим мени боқяпти”, деб эътиқод қилиш ширкка олиб 
боради. Аслида Аллоҳ белгилаб қўйган ризқ ана ўша касб-кор сабабли бандага етиб келади. 
Инсон ҳали онаси қорнидалигидаёқ ризқи, ажали, умри, бахтли ёки бахтсиз бўлиши тақдир 
қилинади. Инсон дунёга келгач, пешонасига ёзилган ризқи – хоҳласа, хоҳламаса – унга насиб этади. 
Ҳадиси шарифларда айтилишича, ризқ бандани қидириб юради, қаерда бўлса ҳам ризқи уни топади. 
Банда ризқи келишига ҳеч ким қаршилик қила олмайди. 
Дунёда кимдир бой, кимдир ўртаҳол, яна кимдир камбағаллигини кўрамиз. Бу, Аллоҳ кимга қанча 
ризқ беришига боғлиқ. Аллоҳ хоҳлаган бандаси ризқини мўл қилади, хоҳлаганига камроқ ризқ беради. 
Мана шу нарсани тушунмайдиганлар ризқи камлигидан нолиб, бой-бадавлат кишиларга ҳасад қилади, 
улар эришган ютуқларни кўра олмайди. Бундай қилиш нотўғри. Аслида мўминлар бировларга ҳасад эмас, 
ҳавас қилади. 
Баъзи одамлар “Ризқ табиат томонидан берилади”, деб ишонади. Уларда “Деҳқончилик 
маҳсулотлари табиат инъомларидир”, “Табиат бизни боқади” деган нотўғри фикр шаклланган. Аслида ер 
ҳам, сув ҳам Аллоҳнинг изни билан бандаларга ризқларини чиқаради. Бу иккиси ризқланишимиз учун 
бир воситадир. Ризқимиз Аллоҳ даргоҳидан нозил бўлади. Табиат аслида жонсиз нарса. Аллоҳ ёмғир 
ёғдириши билан ерга жон кириб, жонзотларга ўсимликлар, мевалар етиштириб беради. 
Қуръони каримда шундай дейилган: 
“--------------------------- Арабий матн --------------------------“