Ўзбекистон тоғ тупроқлари

Жанубий Туркистон тоғлари

С.С.Неуструев (1912) Жанубий Туркистон тоғларида ернинг шароитга хос бўлган янги тупроқ типини аниқлади. Бошқа тупроқлардан тубдан фарқ қиладиган бу ерлар биринчи марта ўтлоқ дашт тупроқлар деб аталди ва алоҳида тупроқ типи деб ажратилди.

Тоғ ҳудудида асосий биологик унумдорлик ўтлоқи тупроқ қоплами ва яйловлар ҳисобланади. Тоғ қияликларида ўрмонзорлар тупроқни ҳимоя қилишда ва сув оқимини бошқаришда муҳим роль ўйнайди, пастки ва ўртача баландликлардаги лалмикор деққончилик ва боғдорчиликни ривожлантиришда катта имкониятга эга бўлган захира ҳисобланади.

Тоғ ҳудудида асосий биологик унумдорлик ўтлоқи тупроқ қоплами ва яйловлар ҳисобланади. Тоғ қияликларида ўрмонзорлар тупроқни ҳимоя қилишда ва сув оқимини бошқаришда муҳим роль ўйнайди, пастки ва ўртача баландликлардаги лалмикор деққончилик ва боғдорчиликни ривожлантиришда катта имкониятга эга бўлган захира ҳисобланади.

Зоналлик бўйича

Ўзбекистон ҳудудида тупроқ-иқлим районлаштириш маълум зоналлик қонуни асосида олиб борилган. Ю.А.Ливеровский (1945-1949) «горизонталлик қонуни» вертикал қонунияти тушунчасига нисбатан кенг маънода ажратилишини таклиф қилди. Унинг фикрича, бевосита тоғ таъсирида бўлган тоғ қияликлари гумид тоғ олди вертикал минтақаларини ва билвосита тоғ таъсирида бўлган тоғ олди паст текисликлари ҳамда текисликлардаги арид-сой минтақани ажратиш ёки фарқлаш кераклигини кўрсатиб ўтган.

Неоген ва бўр даври ётқизиқлари

Тошкент вилояти Қибрай тумани Май қишлоғи тупроқлари

Неоген ва бўр даври ётқизиқлари

Тўқ тусли бўз

Бўз тупроклар зонасининг энг юқори минтақасида жойлашган. Баланд тоғ кияликлар-ида, паст тоғларда, дарё водийларининг тоғ ораликларидаги текисликларда таркалган.

Денгиз сатхидан 700-1000метр қуйи чегараси,1400-1600метр баландликда тарқалган. Гумусли катлами яхши ифодаланган катлам калинлиги 80смдан ортик.А-катлами тўқ бўз тусли,увокли донадор, В-малла қўнғир-бўзғиш, Ва-оқ кўзанаклар ва конкрециялар шаклида корбанатлар ажралиб туради.