Ўзбекистон респупликаси

2. Adabiyotdan to‘garaklar tashkil qilish va olib borish.
Adabiyot va adabiy o‘qish mashg‘ulotlariga aloqador bo‘lgan to‘garaklar asosan 3 turlidir: 1. Adabiy – ijodiy to‘garak. 2. Drama to‘garagi. 3.Ifodali o‘qish to‘garagi.
Ma’lumki, bu uch to‘garak ham o‘quvchilarning bilim doirasini kengaytiradi, adabiyotdan yanada ko‘proq ma’lumot olishni, o‘z ustida ishlashni talab qiladi, ijodga ilhomlantirish uchun xizmat qiladi. Shu sababdan mazkur to‘garaklarning maqsad va vazifalari bir nuqtada birlashadi.
To‘garakka o‘quvchilarning qiziqishlariga ko‘ra ixtiyoriy ravishda jalb qilinadi. To‘garak a’zolarining tarkibi har yili ma’lum darajada o‘zgarishi mumkin. O‘qituvchi o‘quv yili boshida to‘garak a’zolarining saviya va yoshlarini e’tiborga olib reja tuzadi va u o‘quv muassasasi rahbariyati tomonidan tasdiqlanashi kerak. To‘garak a’zolari 10-15 kishidan iborat bo‘lishi maqsadga muvofiq. Chunki bundan oshib ketsa, o‘qituvchi to‘garak a’zolarining hammasi bilan shug‘ullanishga vaqt etkazolmasligi mumkin. E’tibor qaratilmagan o‘quvchi bu mashg‘ulotdan ko‘ngli to‘lmay, to‘garakdan sovishi mumkin. Odatda to‘garak mashg‘ulotlari oyda ikki marotaba o‘tkaziladi. Har qanday to‘garakning birinchi mashg‘uloti tashkiliy xarakterda bo‘ladi. Unda a’zo bo‘lgan qatnashuvchilar to‘garakning maqsadi, vazifalari, yillik ish rejasi, mashg‘ulotlarni olib borish tartibi bilan tanishtiriladi. Zarur topilsa, to‘garak faollari saylab olinadi.
Adabiy-ijodiy to‘garaklar. Mazkur to‘garakning mashg‘ulotlari 2 xil xarakterga egadir. Mashg‘ulotning bir xili sinfda olingan bilimni mustahkamlash va to‘ldirishga, adabiy asarlar yoki ayrim yozuvchilarning ijod yo‘li bilan tanishishga qaratilsa, ikkinchi bir xili o‘quvchilarning mustaqil ravishda olib boradigan ijodiy ishlarini o‘stirish va unga rahbarlik qilish, yo‘llanma berishga qaratilgan bo‘ladi. Buning yaxshi tomoni shundaki, o‘quvchilar bir mashg‘ulotda biror yozuvchining asarini tahlil qilsalar, ikkinchi mashg‘ulotda xuddi shu asosda to‘garak a’zolari tomonidan yozilgan she’r va hikoyalar tahlil qiladilar. Olingan nazariy bilimlar va asarning badiiy xususiyatlari, badiiy san’atlar haqida bilimlari yuzasidan hosil qilgan malakalarini o‘z asarlari muhokamasiga ham tadbiq qiladilar. Xuddi shu yo‘sinda o‘tkazilgan mashg‘ulot natijasida o‘quvchilarda adabiy asarlar o‘qishga havas uyg‘onadi.
To‘garakning vazifasi va maqsadi esa o‘quvchilaning qiziqishini tarbiyalashdan ularga tizimli ravishda ko‘rsatma berib borishdan iborat bo‘lmog‘i lozim.
O‘quvchilarning mustaqil ijodiy ishlar aksar hollarda nuqsonli bo‘ladi. Ko‘pchilik bolalar she’r yozar ekan, qofiyalanishida nuqson bo‘ladi, turoqlar misralarda mos kelmaydi, aksar hollarda faqat fikr aytish, nimanidir bayon qilishdan nari o‘tmaydilar. Bu ishda juda ehtiyot bo‘lmoq kerak. Rahbar to‘garak a’zosini bezdirib qo‘ymasligi, tahlil va tuzatish jarayonida bosiqlik bilan, ilmiy nuqtai nazardan yondoshmog‘i lozim. Asta-sekin asar badiiyati, fikrni badiiy ifoda qilish yo‘sini va shakllari, badiiy mahorat to‘g‘risida tushuncha berish lozim. Bunda yetuk ijodkorlar asarlarini shu nuqtai nazardan tahlil qilish ijodga moyil bolalar uchun maktab vazifasini o‘taydi. Ijodiy mustaqil ishlarni tahlilda kichik hajmli asarlarni, ayniqsa, she’rlarni doskaga yozish va doskada tushuntirib berish lozimdir. Umumiy muhokamada to‘garak a’zolari o‘z fikrlarini aytdilar. O‘qituvchi rahbarligida shu ish nuqsonlarini tuzatib chiqish, kelgusida qanday yozish yo‘llarini ko‘rsatib berildi.