Ўзбекистон респуликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети

Бош билан зарба бериш
Бу техник услуб йўлидаги муҳим восита ҳисобланади. Тўпга бош қўйиш ўйин жараёнида якунловчи зарба беришда ҳам шерикларга тўп оширишда ҳам қўлланилади.
Пешона билан зарба вариантларидан кенг фойдаланилади. Ўйиндаги вазиятга қараб пешона билан зарба беришнинг икки варианти қўлланилади: сакрамай зарба бериш ва сакраб зарба бериш.
Сакрамай пешона билан зарба бериш. Дастлабки ҳолат кичикроқ (50—70 см) одимлаб тик туришдир. Бошни орқага тортишда ўйинчи гавдасини орқага энгаштиради, орқадаги оёғини букиб, гавда оғирлигини шу оёққа ўтказади. Қўллар тирсакда сал букилади.
Зарба бериш ҳаракати орқада турган оёқни тўғрилаш ва гавдани ростлашдан бошланиб, бошнинг олдинга томон кескин ҳаракати билан тугалланади. Гавданинг оғирлиги олдиндаги оёққа ўтказилади.
Сакраб пешона билан зарба бериш (10-расм). Бир оёқда ёки икки оёқда депсиниб, юқорига қараб бажарилади.


Тўпни тўхтатиш
Тўпни тўхтатиш тўпни қабул қилиш ва эгаллаш воситаси бўлиб хизмат қилади. Тўхтатишдан мақсад кейинги керакли ҳаракатларни амалга ошириш учун думалаб ва учиб келаётган тўпнинг тезлигини сўндиришдан иборат. “Тўпни тўхтатиш” термини баъзида “тўпни мослаш”, “тўпни қабул қилиш” деб юритилади. Шунинг учун тўпни тўхтатиш усулларини кўриб чиқаётганда футболчи тўпни бутунлай тўхтатиб олмай, балки уни кейинги ҳаракатларини бажариш учун мослаб (ўтказиб) олишини назарда тутамиз.
Тўпни оёқ билан, гавда ва бош билан тўхтатилади. Тўхтатишлар таснифи 11-расмда берилган.
Тўпни оёқ билан тўхтатиш энг кўп қўлланадиган техник услуб. Уни турли усулларда бажарилади. Тўпни оёқ кафтининг ички томони, поябзалнинг таг чарми, оёқ юзи, ўрта қисми, сон, оёқ юзининг ички қисми, оёқ кафтининг ташқи томони, кўкрак, қорин, пешона билан тўхтатиш мумкин. Ҳаракатнинг асосий фазалари ҳамма усуллар учун умумий.
Тўпни оёқ кафтининг ички томони билан тўхтатиш юмалаб ва учиб келаётган тўпларни қабул қилишда қўлланилади. Тўхтатувчи юза билан амортизациялаш йўли анчагина катта бўлгани сабабли бу тўхтатиш усулининг ишончлилик даражаси катта бўлади (12-расм).