Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 27 июлда “Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида”ги қарорида ўзбек халқи ва унинг давлатчилиги тарихини холисона ўрганишнинг илмий асос-ларини


Ҳозирги-келаси замон феълининг бўлишсиз шакли



Download 233,42 Kb.
bet32/47
Sana22.02.2022
Hajmi233,42 Kb.
#111458
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47
Bog'liq
2 5242741306916079407

Ҳозирги-келаси замон феълининг бўлишсиз шакли феъл олдига на- инкор юкламасини қўшиш билан ҳосил қилинади. Масалан:

шахс

бирлик

Кўплик

I

 намиравам – бораман

 намиравим – борамиз

II

 намирави – борасан

 намиравид – борасиз

III

намиравад – боради

намираванд – борадилар

Ўрта Осиё ҳудудида қайд этилган қадимий ёзувлар. Ўлкадаги қадимий ёзувларнинг келиб чиқиш тарихи ва эволюцияси; оромий ёзувининг шарқий ўлкаларга тарқалиши. Қадимги Хоразм алифбоси. Суғд ёзуви ва бу ёзувда ҳозиргача етиб келган ёзма манбалар. Қадимги туркий (руник) ёзув, унинг келиб чиқиши, ривожланиши ва тарқалиши. Ўрта асрларда араб ёзувининг Ўрта Осиёга кириб келиши ва ривожланиш тарихи.

Маруза-12


12-мавзу.  Ҳижрий-қамарий йил. Феълнинг ҳозирги замон ўзаги.
Фе ҳарфи فтилимиздаги ф товушини ифодалаб келади. Фе ҳарфининг устида битта нуқтаси бўлиб, ўнг ва чап томондан келадиган ҳарфлар билан боғланади. Тўрт хил ёзилиш шаклига. Фе сатр чизиғида ёзилувчи ҳарфлардандир.
Қоф ҳарфи قўзбек тилидаги қ товушини ифодалаб, устига қўйилувчи иккита нуқтаси ва нисбатан чуқурроқ ярим доира қилиб ёзилиши билан федан фарқланади. Ўзидан олдин ва кейин келган ҳарфларга қўшиб ёзилади. У ҳам тўрт хил кўринишга эга. Қофнинг якка ҳолда ҳамда сўз охиридаги шакллари сатр чизиғидан пастга тушириб ёзилади.
Коф ҳарфи  کўзбек тилидаги к ҳарфини ифодалайди. Ҳар иккала томонидан келувчи ҳарфларга боғланади. Шунинг учун ҳам тўрт хил кўринишга (якка ҳолда, сўз бошида, сўз ўртасида, сўз охирида) эга .
Гоф ҳарфи  گараб алифбосига форслар томонидан қўшилган ҳарфларнинг тўртинчисидир. У ўзбек тилидаги г товушини англатиб, ўнг ва чап томонидан келувчи ҳарфларга қўшиб ёзилади. У тўрт хил кўринишга эга. Сатр чизиғида ёзилиб, кофдан яна бир чизиғи борлиги билан фарқланади.
Ҳижрий йилни милодий йилга айлантириш учун уни ўттиз учга бўлиш (ўттиз уч сони ҳижрий ва милодий йилларнинг бир бирига тўғри келиш даврини билджиради), бўлишдан чиққан сонни ҳижрий йилидан айириш, айиришдан қолган сонга олти юз йигирма иккини қўшиш керак. (олти юз йигирма икки сони Муҳаммад алайҳиссаломнинг Маккадан Мадинага кўчган йилини англатади). Шу амаллардан чиққан натижа милодий йил бўлади.
Масалан, буюк олим Абу Райҳон Берунийнинг туғилган йилини (ҳижрий уч юз олтмиш икки олайлик). Берунийнинг туғилган йилини милодийга айлантирсак,қуйидаги ечим чиқади:
362:33=11, 362-11=351, 351+622=973.
Демак, Беруний милодий 973-йили туғилган.

Download 233,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish