Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 27 июлда “Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида”ги қарорида ўзбек халқи ва унинг давлатчилиги тарихини холисона ўрганишнинг илмий асос-ларини


Феълнинг орзу-истак майли (музореэъэ элтэзомэ)



Download 233,42 Kb.
bet40/47
Sana22.02.2022
Hajmi233,42 Kb.
#111458
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   47
Bog'liq
2 5242741306916079407

Феълнинг орзу-истак майли (музореэъэ элтэзомэ) гумон, мумкинлик, зарурият, мақсад, орзу-иcтак, бажарилиши лозим бўлган ҳаракат маъноларини билдиради.
Феълнинг орзу-истак майли замон ўзаги олдигаبه  бэ- олдқўшимчаси, охирига шахс қўшимчасини қўшиш билан ҳосил қилинади.
Масалан:

шахс

бирлик

кўплик

I

بروم бэравам – борсам

برویم бэравим – борсак

II

بروی бэрави – борсанг

بروید бэравид – борсангиз

III

برود бэравад – борса

بروند бэраванд – борсалар

Ҳозирги-келаси замон феъли орзу-истак майлининг бўлишсизи феъл олдига на- инкор юкламасини қўшиш орқали ҳосил қилинади. Бунда бэ- тушиб қолади.
Масалан:

шахс

бирлик

кўплик

I

نروم наравам – бормасам

نرویم наравим – бормасак

II

نروی нарави – бормасанг 

نروید наравид – бормасангиз

III

نرود наравад – бормаса

نروند нараванд – бормасалар

Унли товуш билан бошланган ҳозирги замон феъли ўзагидан феълнинг орзу-истак шакли ясалганда, نه на- кўмакчиси ёки به бэ- инкор юкламаси билан феъл ўзаги орасида ی й ундоши орттирилади. Масалан:
بیایم бэйойам – келсам.
بیایی бэйойи – келсанг.
نیایم найойам – келмасам.
نیایی найойи – келмасанг .
Ҳозирги-келаси замон феълининг орзу-истак майли қуйидаги ўринларда қўлланади:
а) мақсад эргаш гапларда:
پادشاهی دانشمندیرا خواست و گفت میخواهم تورا قاضی این شهر بکنم Подшоҳи донэшмандиро хост ва гўфт: “михоҳам тўро қозийэ ин шаҳр бэкўнам” – Бир подшоҳ бир донишмандни чақирди ва деди: “Мен сени шу шаҳарнинг қозиси қилмоқчиман”.
б) агар, то каби ёрдамчи сўзлар билан бошланган шарт эргаш гапларда:
تا نخوانی نمیدانی То нахонэ намидони – Ўқимагунингча, билмайсан.
в) тўлдирувчи эргаш гапларда خواستن хостан – хоҳламоқ,  توانستن тавонистон – қила олмоқ феълларидан сўнг:
من میتوانم این پاسخرا بشما بگویم Ман митовонам ин посухро бэшўмо бэгўям – Мен бу жавобни сизга айтаоламан.
г)  бояд – керак,  лозэм – лозим каби заруриятни билдирган сўзлардан сўнг келиб, келажакда бажарилиши лозим бўлган ҳаракатни билдиради.
لازم است که او بما یاری بدهد Лозэм аст кэ ў бэ мо ёри бэдэҳад – У бизга ёрдам бериши лозим.
Текстология (матншунослик) ҳақида умумий тушунча, унинг махсус фанлар тизимидаги ўрни. Адабий матншунослик ва тарихий матншунослик, улардаги ўхшаш ва фарқли томонлар. Тарихий текстологиянинг аҳамияти, мақсади ва вазифалари. Ёзма ёдгорликлар матнларининг тарихи хусусида ва улардаги тарихийлик принципи. Матнни аниқлаш услублари эволюцияси (муаллиф, кўчирма нусхалар, хат услуби, хаттот).



Download 233,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish